12 Haziran 2013 Çarşamba

KPSS Tarih Konu Anlatımı - 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti

KPSS Tarih Konu Anlatımı - 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti


.
.
.
.

                                                                                                                                                 17. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ                                                                                                                                                                                                        
OSMANLI - İRAN İLİŞKİLERİ
OSMANLI - AVUSTURYA İLİŞKİLERİ
OSMANLI – LEHİSTAN İLİŞKİLERİ
II. VİYANA KUŞATMASI (1683-1699)
     Fatih, Akkoyunlular ile Otlukbeli Savaşı’nı yaparak Akkoyunluları yenmişti. Bu yenilgiden sonra zayıflayan Akkoyunlu topraklarında Safevi Devleti kuruldu. Yavuz Sultan Selim Çaldıran Savaşı ile Safevi Devletine büyük bir darbe vurdu. Kanuni de Safeviler  üzerine üç sefer düzenleyerek Amasya Antlaşması’nı imzaladı ve iki devlet arasında barış dönemi başladı. 1577 yılında tekrar başlayan savaşlar,  Kasr-ı Şirin Antlaşması’nın imzalanmasına kadar devam etti.

1) III. Murat Dönemi Osmanlı- İran İlişkisi
    İran’daki karışıklardan yararlanmak isteyen III. Murat,  Sokullu Mehmet Paşa’nın karşı çıkmasına rağmen Lala Mustafa Paşa’yı İran üzerine gönderdi.  Mustafa Paşa, Tebriz, Gürcistan, Azerbeycan’ı aldı. Zor durumda kalan İran ile İstanbul (Ferhat Paşa) Antlaşması imzalandı (1590).
İstanbul Antlaşması’nın Önemi :
  Azerbeycan,  Gürcistan,  Dağıstan  Osmanlı  Devleti’nde
    kaldı.  Böylece  Osmanlı  sınırı  doğuda  Hazar Denizi’ne
    kadar genişledi.
  Osmanlı Devleti, doğuda en geniş sınırlara ulaştı.

2) 1603 - 1611 Osmanlı - İran Savaşları
    İran Şahı Şah Abbas, Ferhat Paşa Antlaşması ile kaybettiği yerleri geri almak için Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti. Şah Abbas kaybettiği yerleri geri aldı. Celali isyanları ile uğraşan Osmanlı Devleti, İran ile Nasuh Paşa Antlaşmasını imzaladı (1611).  Bu antlaşma ile İran, Osmanlıya her yıl 200 deve yükü ipek verecekti.
Nasuh Paşa Antlaşmasının Önemi :
● Osmanlı  Devleti Ferhat Paşa Antlaşması ile aldığı yerleri
   geri kaybetmiştir.

3) 1617- 1618 Osmanlı - İran Savaşları
     İran’ın vaat ettiği ipeği vermemesi üzerine savaş tekrar başladı. İran’ın isteği ile Serav Antlaşması imzalandı (1618). Bu antlaşmaya göre İran, Osmanlıya her yıl 100 deve yükü ipek ödemeyi kabul etti.

4) 1622-1639 Osmanlı – İran Savaşları
     Bu savaşlar İran’ın Bağdat’ı işgal etmesi üzerine başladı. İran, Irak’ı ele geçirip Mardin’e kadar ilerledi. IV. Murat İran üzerine iki sefer düzenledi. Bunlardan ilki olan Revan Seferi ile Doğu Anadolu, Bağdat Seferi ile Irak geri alınmıştır. Bu arada Şah Abbas’ın ölmesi üzerine, İranlılar barış istediler. İki devlet arasında Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalandı.
Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639)  
Maddeleri:
Azerbeycan ve Revan İran’a bırakıldı.
● Bağdat Osmanlı Devleti’nde kaldı.
● Zağros Dağları iki ülke arasında sınır kabul edildi.
Önemi:
● Bu   antlaşma   ile  bugünkü  Türkiye – İran  sınırı  büyük
   ölçüde çizilmiştir.
    Kanuni döneminde yapılan Mohaç Meydan Savaşı sonucunda Osmanlı – Avusturya sınır komşusu olmuş ve böylece iki ülke arasında ilişkiler başlamıştı.

1) 1593-1606 Osmanlı –Avusturya Savaşları
Nedenleri:
Avusturya’nın, Osmanlı Devleti’ne vermesi gereken vergiyi, ödememesi,
● Avusturya’nın Erdel, Eflak ve Boğdan’ı Osmanlıya karşı kışkırtması
    III. Murat zamanında başlayan savaşlar III. Mehmet döneminde de devam etti. III. Mehmet ordunun başında sefere çıktı. Avusturya ile yapılan Haçova Meydan Savaşı ile Avusturya ordusu bozguna uğratıldı (1596). Osmanlı ordusu Eğri, Kanije, Estergon’u ele geçirdi.
     Avusturyalılar Kanije’yi geri almak için harekete geçtiler. Kale, Tiryaki Hasan Paşa tarafından savunuldu. Hasan Paşa Avusturya’yı bozguna uğrattı.
     Avusturya’ya yardım eden eflak Boğdan beyleri tekrar itaat altına alındı.
     I. Ahmet döneminde İran tehlikesi ve Celali isyanları devleti güç durumda bıraktı. Bunun üzerine Avusturya ile Zitvatoruk Antlaşması imzalandı .
Zitvatoruk Antlaşması (1606)
Maddeleri:
● Eğri, Estergon, Kanije kaleleri Osmanlı da kalacak
● Avusturya artık Osmanlıya vergi ödemeyecek
● Avusturya   Kralı,   protokol   bakımından    Osmanlı
    padişahına eşit sayılacak
Önemi:
● Bu    antlaşma    ile    Osmanlı   Devletinin   İstanbul
   Antlaşması     ile     Avusturya     üzerinde    kurduğu
   üstünlüğü sona erdi.

2) 1662-1664 Osmanlı – Avusturya Savaşları
     Avusturya’nın Osmanlı’ya isyan eden Erdel Beyine yardım etmesi üzerine Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Avusturya’ya savaş açtı. Fazıl Ahmet Paşa, Uyvar Kalesini alarak Avusturya ile Vasvar Antlaşması’nı imzaladı
Vasvar Antlaşması (1664)
Maddeleri:
● Uyvar Osmanlı’ya bırakılacak
● Avusturya Erdel’in iç işlerine karışmıyacak
● Avusturya, Osmanlı’ya savaş tazminatı ödeyecek
 Önemi:
● Avusturya’dan  toprak kazanılan son anlaşmadır. Son
   kez savaş tazminatı alınmıştır.
1) II. Osman Dönemindeki İlişkiler
    Lehistan’ın Osmanlı Devleti’ne bağlı Boğdan’ın iç işlerine karışması üzerine sefere çıkan II. Osman Hotin Kalesi’ni kuşattı. Ancak yeniçerilerin disiplinsizliği yüzünden alınamadı ve Avusturya ile Hotin Antlaşması imzalandı .
Hotin Antlaşması (1621)
Maddeleri:
  İki taraf birbirinin topraklarına saldırmayacak
● Lehistan, Osmanlı’ya bağlı Kırım Hanlığı’na vergi vermeye devam edecek
Not: II. Osman Hotin Seferi’nden sonra Yeniçeri Ocağı’nı kaldırma fikrini ilk kez ortaya atmıştır. II. Osman bu fikri duyan yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.

2) IV. Mehmet Dönemindeki İlişkiler
    Lehlilerin Osmanlı’ya bağlı Ukrayna Kazaklarına saldırmaları üzerine savaşlar tekrar başladı. IV. Mehmet ve Fazıl Ahmet Paşa ordunun başında sefere çıkarak Leh ordusunu yenmiştir. Bunun üzerine Lehliler ile Bucaş Antlaşması imzalandı.
Bucaş Antlaşması (1672)
Maddeleri:
● Podolya Osmanlı’ya bırakılacak
● Lehistan Osmanlı’ya vergi verecek
● Lehistan Ukrayna dan çekilecek
Önemi:
● Bu  antlaşma,  Osmanlı  Devletinin  topraklarına  toprak
   kattığı son antlaşmadır.
● Osmanlı Devleti batıda en geniş sınırlara ulaştı.

    Katolik Avusturya Kralı I. Leopold, Protestan Macarları mezhep değiştirmeye zorluyordu. Macarlar Tököli İmre önderliğinde isyan ederek Osmanlı Devleti’nden yardım istediler.
    Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, padişah IV. Mehmet’i ikna ederek Avusturya meselesini halletmek için  Avusturya üzerine sefere çıktı ve Viyana’yı kuşattı (1683).
    Viyana kuşatmasının uzun sürmesi üzerine Papa’nın desteği ile Avusturya, Almanya ve Lehistan’dan oluşan bir ordu oluşturuldu. Bu ordu, Tuna nehrini tutmakla görevli Kırım Hanı’nın ihaneti üzerine, Osmanlı ordusunu arkadan vurdu. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Alamandağı Meydan Savaşı’nı kaybederek Belgrad’a çekildi. Merzifonlu, padişahın emri ile burada idam edildi.
Kutsal İttifak’ın Kurulması  
    Bu durumdan yararlanmak isteyen Papa’nın gayretleriyle Avusturya, Lehistan, Venedik, Rusya ve Malta kuvvetlerinden oluşan “Kutsal İttifak” kuruldu. Bu ittifak karşısında Osmanlı ordusu başarısız oldu.
    Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa’nın padişahı ikna etmesi sonucu, Osmanlı Devleti Karlofça Antlaşmasını imzaladı.
Karlofça Antlaşması (1699)
Maddeleri:
● Temeşvar  ve Belgrad hariç tüm Macaristan ve Erdel
   Avusturya’ya bırakılacak
● Podolya, Ukrayna Lehistan’a bırakılacak
● Mora, Dalmaçya kıyıları Venedik’e bırakılacak
● Antlaşma 25 yıl geçerli olacak
    Rusya ile de Karlofça Antlaşmasını tamamlayıcı İstanbul Antlaşması imzalandı.
İstanbul Antlaşması (1700)
Maddeleri:
Azak kalesi Rusya’ya bırakılacak
● Rusya, İstanbul’da daimi elçi bulundurabilecek
● Rus   Hristiyanları   kutsal  yerleri  serbestçe  ziyaret
   edebilecek.
Sonuçları:
● Türklerin  Avrupa   karşısında  Malazgirt  Savaşı  ile
    başlayan    ilerleyişi     durmuş,    Sakarya    Meydan
    Savaşı’na kadar süren geri çekilme süreci başladı.
● Osmanlı Devleti ilk defa toprak  kaybetti.
● Rusya,  Azak kalesini alarak Karadeniz’e inme fırsatı
    buldu.
● Osmanlı   Devletinde  duraklama  dönemi  sona  erdi,
   gerileme dönemi başladı.
Osmanlıların Orta Avrupa egemenliği sona erdi.

Not: Rusya ile yapılan ilk resmi antlaşma Bahçesaray Antlaşmasıdır (1681).
OSMANLI – VENEDİK İLİŞKİLERİ
  Osmanlı-Venedik ilişkileri 17. yüzyılda Girit adası yüzünden bozuldu.
Nedenleri:
● Girit teki korsanların Osmanlı gemilerine saldırması
● Girit’in önemli bir konumda bulunması
  Osmanlı Devleti Venedik’e savaş açarak adayı kuşattı (1645). Girit’in Hanya Kalesi ele geçirildi. Arkasından Kandiye kuşatıldı. Kalenin kuşatılması uzun süre devam etti. Nihayet Fazıl Ahmet Paşa, Kandiye Kalesi’ni de ele geçirdi. Böylece Girit’in fethi tamamlanmış oldu (1669). Böylece Doğu Akdeniz ve Çanakkale Boğazının güvenliği sağlandı.
Not 1: Girit adası kuşatması, Osmanlı Devleti’nin en uzun süreli deniz kuşatmasıdır.
Not  2: Girit fethinin uzaması Osmanlı donanmasının ne kadar gerilediğini gösterdi.


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.