.
.
.
.
.
İSLAM TARİHİ
|
||||
İslamiyet’ten
Önceki Durum
|
Hz.
Muhammed Dönemi Savaş ve Seferleri
|
Dört
Halife Devri (632-661)
|
Emeviler
Dönemi(661-750)
|
İslam
Kültür ve Uygarlığı
|
▪ İslamiyet’ten önce
Ortadoğu da Bizans ve Sasani İmparatorluğu olmak üzere iki devlet vardı.
▪Arap yarımadası,
Yukarı Arabistan, Hicaz ve Yemen
(Güney Arabistan ) olmak üzere üç Bölgeye ayrılırdı. Mekke, Medine,
Hayber ve Taif Hicaz
bölgesinin önemli şehirlerindendi.
▪ Arapların kutsal saydığı Kabe Mekke’deydi.
▪ Halk Bedevi ve Şehirli diye ikiye ayrılırdı.
▪ Arapların taptığı
putlar Kabe de bulunuyordu.
▪ Kölelik gelişmişti.
▪ Ayrı ayrı kabileler halinde yaşarlardı.
Kabileler arasında kan davaları yaygındı. Kadınlara önem verilmezdi. Kız
çocukları diri diri gömülürlerdi.
▪ Şiir ve Edebiyat
gelişmişti.
İslamiyet’in Doğuşu
▪ Annesi Amine, babası Abdullah dır. Hz.Muhammed Mekke
de 571 yılında doğdu. Doğmadan önce babasını kaybeden Hz. Muhammed, altı
yaşına kadar süt annesi Halime’nin
yanında kaldı. Altı yaşında iken
annesini kaybetmiştir. Annesinden sonra dedesi Abdülmüttalib’in yanında kalmıştır. Dedesi de ölünce amcası Ebu Talip’in himayesine girdi.
Ticaretle uğraşan amcasının yanında, ticaret
yapmaya başladı.
▪ Doğruluğu ve
dürüstlüğü ile ün kazandı. “Muhammed-ül
Emin” ismiyle anılmaya başladı
▪ 25 yaşında iken Hz.
Hatice ile evlendi.
▪ İlk vahiy 40 yaşın da iken, Nur
dağının Hıra mağarasında
Cebrail tarafından getirildi(610). Bu olay Hz. Muhammed’in Peygamberliğinin
ve İslam dininin başlangıcı oldu. Hz. Muhammed ilk önce yakınlarını İslam’a
davet etmeye başladı.
▪ İlk Müslüman olanlar Hz. Hatice, Hz. Ebubekir, Hz. Ali ve Hz.
Zeyd’dir.
▪ İslamiyet’in
insanları eşit kabul edip köleliğe karşı çıkması, putlara karşı çıkması
üzerine Mekkeli müşrikler, Müslümanlara baskı yapmaya başladılar. Hz.
Muhammed, Müslümanlara eziyet edilmesi üzerine bir kısmının Habeşistan’a hicretine izin verdi.
▪Akabe biatlarını
gerçekleştiren Medineli Müslümanlar, Hz. Muhammed’i Medine’ye davet
etmişlerdir.
▪Akabe Biatlarından
sonra bir kısım Müslümanlar da Mekke’den Medine’ye hicret etti(622).
Hicretin Önemi
▪Medine’de İlk İslam Devleti
kurulmuş, Hz. Muhammed bu devletin başkanı olmuştur.
▪ Hicri takvimin
başlangıcı oldu.
▪ Muhacir ve Ensar kardeş ilan edildi.
▪İslamiyet’in yayılışı
hızlandı.
|
Hz. Muhammed’in
katıldığı savaşlara “Gazve” katılmadığı
savaşlara da “Seriye” denir.
1-Bedir Savaşı (624) Hicretten sonra Müslümanların Mekke de kalan mallarının
yağmalanması üzerine savaş başladı.
Sonuçları:
▪Müslümanlıların
Mekkelilere karşı kazandığı ilk zaferdir.
▪Esir alınan Mekkeliler
on müslümana okuma yazma öğretmesi karşılığında serbest bırakıldı.
▪Şam ticaret
yollarının egemenliği, kısmen Müslümanların eline geçti. Uhut savaşına
neden oldu.
2-Uhut Savaşı (625): Mekkelilerin Bedir savaşının intikamını almak istemesinden
dolayı savaş yapılmıştır. Hz.
Muhammed’in emirlerine uymayan okçular yenilgiye yol açtı. Böylelikle
peygambere itaatin önemi ortaya çıktı.
Savaş sonunda Yahudilerin bir kısmı Medine’nin dışına çıkarıldılar.
3-Hendek Savaşı (627): Mekkelileri Müslümanları yok etmek istemelerinden dolayı savaş
çıkıyor. Müslümanlar Selman-ı Farisi’nin önerisi ile çevrelerine hendek
kazarak savunma savaşı yapıyorlar. Savaş sonunda müşrikler yenilmişler ve
böylece Müslümanları yok edemiyeceklerini anlamışlardır. Bu savaş Mekkelilerin
Müslümanlar üzerine son seferidir. Bu savaştan sonra, Müslümanlar taarruza geçmiştir. Ayrıca savaştan sonra ilk İslam Hastahanesi
kurulmuştur.
4-Hudeybiye Anlaşması (628): Hz. Muhammed hac
vazifesini yapmak için Mekke’ye doğru hareket eder. Müşrikler peygamberimizi
Mekke’ye almayarak Hudeybiye antlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşmanın önemi
şudur :
▪Bu anlaşma ile
Mekkeliler ilk kez Müslümanları hukuken tanıdılar. Müslümanların aleyhine gözükse de
sonra Müslümanların lehine
sonuçlanmıştır.
5-Hayber’in Fethi (629): Medine den gönderilen Yahudilerin olumsuz faaliyetleri üzerine Hayber alınmıştır. Böylece Şam
ticaret yolunun güvenliği sağlandı. Ayrıca
Hayber Müslümanların ilk fethidir. İlk kez haraç alınmıştır.
6- Mute Savaşı(629): Bizansa karşı yapılan ilk savaştır.
7-Mekke’nin Fethi (630): Hz. Muhammed Mekkelilerin Hudeybiye Anlaşmasını bozması üzerine
Mekke’yi fethetti. Böylece Mekke Müslümanların eline geçti. Kabe putlardan
temizlendi. Mekke’nin fethi Arap
Yarımadasında olacak fetihleri
kolaylaştırmıştır.
8-Huneyn Savaşı (630): Mekke’den kaçan putperestlerin Taif Yahudileri ile birleşip
Mekke’yi geri almak istemeleri sonucunda yapıldı. Savaşı sonunda Taif
kuşatılmış ise de alınamamıştır. Ancak bir yıl sonra kendiliğinden teslim
olmuştur.
9-Tebük Seferi(631): Bizans İmparatorunun Arabistan üzerine sefere çıktığı
haberinin alınması üzerine bu sefer düzenlendi. Fakat asılsız olduğunu
öğrenerek geri dönmüştür.Bu sefer Peygamberi-
mizin son seferidir.
10-Veda Haccı ve
Hutbesi (632) :
Hz. Muhammed son kez Mekke’ye giderek onlara bir hutbe
okumuştur. Arkasından Medine’ye dönen hz. Muhammed hayatını kaybetmiştir.
Böylece dört halife dönemi başlamıştır.
|
Hz.
Ebubekir Dönemi (632-634) :
▪ Yalancı
Peygamberlerle, dinden dönenlerle, zekat vermeyenlerle mücadele edildi.
▪ Halifeye, devlet memurlarına maaş bağlandı.
▪ Kuran-ı Kerim kitap haline getirildi.
▪İlk kez Arap
yarımadası dışında fetihlere başlandı. Suriye ve Irak üzerine bir ordu
gönderildi. Bizans ile Yermük Savaşını
yaparak Bizans’ı yendi(634). Bu sefer Suriye’nin fethine ortam hazırladı.
Hz.
Ömer Dönemi (634-644):
▪Ecnadin Savaşıyla Suriye’nin Fethi tamamlandı. İran ile Kadisiye ve Nihavend Savaşları
yapılarak İran alınmıştır. Dört halife dönemi içerisinde en çok fetihlerin
yapıldığı dönemdir.
▪Topraklar yönetim
birimlerine ayrıldı.
▪İlk kez divan kuruldu
ve Kadılık sistemi oluşturuldu.
▪İlk düzenli ordu
kuruldu. “Ordugah” şehirleri
kuruldu. İkta sistemi kuruldu.
▪Devlet Hazinesi (Beytül Mal) oluşturuldu.
▪Hicri Takvim ilk kez kullanılmaya
başlandı.
▪Hz. Ömer İranlı bir
köle tarafından şehit edildi.
Hz. Osman Devri (644-656):
▪Libya, Tunus
fethedildi. Türkler ile savaşlar başladı. Kıbrıs vergiye bağlandı. İlk İslam Donan- ması Suriye valisi Muaviye tarafından kuruldu Bizans donanması
ile ilk savaş yapılmıştır.
▪İlk kez Kuran-ı Kerim
çoğaltılmıştır.
▪Hz. Osman’ın
memurlukları kendi soyundan olan Emevilere vermesi üzerine, İslam dinideki
ilk karışıklıklar ortaya çıkmıştır.
▪Hz. Osman şehit
edilmiştir.
Hz. Ali Dönemi(656-661) :
Cemel Vakası (Deve Olayı) : Hz. Talha,
Zübeyir, Ayşe, Muaviye, Hz. Osman’ın katillerinin bulunmasında gevşek
davranan Hz. Ali’nin halifeliğini tanımadılar. İki grup arasındaki mücadeleyi
Hz. Ali kazandı. Mücadeleyi kazanan Hz. Ali Küfe’yi başkent yaptı.
Sıffın Savaşı ve Hakem Olayı : Hz.
Muaviye, Hz. Osman’ın katillerini
yakalama bahanesi ile harekete geçmiş bu olay Sıffın Savaşına neden olmuştur. Hz. Ali galip gelecekken mızrakların ucuna Kuran-ı Kerim
yapraklarının takılması savaşın durmasına ve Hakem olayına neden olmuştur. Hakem
olayından sonra Müslümanlar, Hz. Ali taraftarları, Hz. Muaviye taraftarları
ve Hariciler olmak üzere üçe ayrılmıştır.
▪Hariciler 661’de
Hz.Ali’yi şehit etmişlerdir. Bu dönemde iç karışıklıklar çok olduğu için
yapılan fetihler durmuştur. Böylece dört halife dönemi bitmiş Emeviler dönemi
başlamıştır.
|
▪Hz.Ali’nin ölümü ile
Muaviye’nin halifeliği kesinleşmiştir.
▪Hz. Muaviye ölmeden
önce oğlu Yezid’i
halife ilan etmiştir. Böylece halifelik babadan oğla
geçen bir saltanat haline dönüşmüştür.
▪Yezid kendisinin
halifeliğini tanımayan Hz.Muhammed’in torunu Hz.Hüseyin’i Kerbela’da öldürdü. Böylece Hz.Osman zamanında
başlayan ilk karışıklık, Hz. Ali
zamanında ilk ayrılıklara, Yezid döne- minde kesin ayrılıklara döndü.
▪Halife Abdülmelik döneminde, ilk İslam
parası bastırılmış ve Arapça resmi dil olarak ilan edilmiştir.
▪ Tarık bin Ziyad
tarafından Kadiks Savaşıyla
İspanya fethedilmiştir(711). Müslümanların Avrupa da ilerleyişi Puvatya Savaşında Franklara
yenilmeleri ile durmuştur(732).
▪Emeviler Arap
milliyetçiliği yapmaları, halifelerin saraya kapanmaları, peygamber soyuna
iyi davranmamaları yüzünden yıkılmışlardır.
Abbasiler
Devri (750-1258)
▪İlk Abbasi halifesi Ebul Abbas Abdullah tır. Bu dönemde
Çinliler ile Talas Savaşı yapıldı(751). Bu savaşta Türkler Arapları
tutmuşlardır. Bu savaştan sonra Türkler Müslüman olmaya başladılar.
▪Abbasiler, Emevilerin
izlemiş olduğu Arap
milliyetçilik politikasını terk
ederek başka milletlere de devlet kademesinde yer vermeye başladılar.
Özellikle Türklerle ilişkiler
kurdular.
▪Abbasilerin en parlak
dönemi, Harun Reşit zamanıdır. Bu
dönemde başkent Bağdat, Ortadoğu’nun en önemli kültür merkezi haline geldi.
▪Harun Reşit’in
oğullarından Me’mun ve Mu’tasım zamanlarında Türkler ile
olan ilişkiler gelişti. Memun zamanında Türkler devlet kademesinde yer almaya
başlamışlardır.
▪Me’mun, Bağdat’ı
koruma amacı ile Türk- lerden oluşan Semerra
şehrini kurmuştur.
▪Bizans sınırına yakın
yerlerde Avasım şehirleri
kurularak Türkler buralara yerleştirildi.
▪Moğolların
saldırıları sonucunda yıkıldılar
Endülüs
Emevi Devleti:
▪ İspanyada
kurulmuştur. Başkenti Kurtuba en önemli ilim merkezidir. Bilim ve kültür
alanındaki gelişmelere çok önem vermişlerdir.
|
Devlet Yönetimi
▪Medine de kurulan
İslam devletinin başkanı Hz. Muhammed idi.
▪Hz.Muhammed den sonra“Halifelik” makamı ortaya çıktı. Dört
halife dev- rinde halifeler seçimle iş başına gel- diklerinden, bir nevi
cumhuriyet vardı.
▪Hz. Ömer zamanında
ülke illere ayrılarak, illere valiler ve kadılar atandı.Hz. Ömer Divan
Teşkilatının temellerini attı.
▪Merkez önce Medine,
Hz. Ali döneminde Kufe, Emeviler döneminde Şam, Abbasiler döneminde Bağdat
olmuştur.
▪Emeviler döneminde
halifelik baba- dan oğula geçerek saltanat halini aldı.
▪Emeviler, muhafız ve
posta teşkilatı kurdular.
▪Abbasiler döneminde
vezirlik teşkilatı kuruldu.
Sosyal ve Ekonomik Hayat
▪Hz. Ömer ilk defa
devlet hazinesini kurdu(Beytül Mal).
Hazinenin başlıca gelir kaynakları: Öşür, Haraç, Cizye vergileri, Zekat ve
Sadaka, Ganimet, Hayvan sayısına göre alınan vergilerdir.
▪İnsanların en önemli
geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve ticaretti.
Din ve İnanış
▪İslam dininin temeli
Kuran-ı Kerim’dir.
▪Hz. Ebubekir Kuran-ı
Kerim’i kitap haline getirmiştir.
▪Hz. Osman Kuran-ı
Kerim’i çoğaltmıştır.
Yazı, Dil-Edebiyat, Bilim-Sanat
▪ Emevi halifesi
Abdülmelik Arapçayı resmi dil ilan etti. Arapça zamanla gelişerek bilim ve
kültür dili haline geldi. Mimari en çok Emeviler döneminde gelişti.
▪Cabir İbn-i Hayyam,
modern kimyanın kurucusu oldu. İbn-i Sina’nın Kanun adlı tıp kitabı
yüzyıllarca Avrupa da ders kitabı olarak okutuldu.
▪ Eğitimde en önemli
gelişme Abbasi- ler döneminde oldu. Halife Me’mun’un Bağdat’ta açtırdığı
Beyt’ül ikme ilk yüksek öğretim kurumu oldu. Endülüs Emevileri’nde Kurtuba
Medresesi Hıristiyan öğrencilerinde eğitim gördüğü bir yerdi.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.