.
.
.
.
|
18.
YÜZYIL ISLAHATLARI
|
|||||
|
Lale Devri Islahatları (1718-1730)
|
I. Mahmut’un Islahatları
|
III. Mustafa’nın Islahatları
|
I. Abdülhamit’in Islahatları
|
III. Selim’in Islahatları
|
18. Yüzyıl Islahatlarının Genel
Özellikleri
|
|
1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp,
1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir. Devrin
Padişahı III. Ahmet, sadrazamı ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.
Lale Devri Islahatları:
●Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.
●Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını
kurdu (1727).
●Yalova’da bir kağıt fabrikası kuruldu.
●Tulumbacılar Bölüğü adı ile
ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu.
●İstanbul’da bir kumaş
fabrikası ve çini atölyesi kuruldu.
●İlk kez çiçek aşısı
uygulandı.
●İstanbul’un çeşitli
yerlerinde pek çok kütüphane açıldı.
●Pek çok doğu klasiği Türkçe’ye çevrildi.
Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti’nde, batının
üstünlüğünün kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı
ilk dönemdir.
Not 2: Lale Devri, bu dönemde devam eden
Osmanlı-İran Savaşları hariç genelde barışçı bir politikanın benimsendiği
devir olmuştur.
|
III.
Ahmet’ten sonra tahta geçen I. Mahmut ilk iş olarak İstanbul’un asayişini
yeniden sağladı. Patrona Halil ve arkadaşları yakalanarak idam edildi.
Islahatları:
● Aslen bir Fransız olan Humbaracı Ahmet
Paşa, Topçu ve Humbaracı ocaklarını modern usullere göre
yeniden bir düzene soktu.
● Humbaracı
Ahmet Paşa orduda bölük, alay, tabur sistemini kurdu.
● Avrupai
tarzda subay yetiştirmek amacı ile “Kara Mühendishanesi”
kuruldu.
● Maliyeyi düzeltmek
amacı ile çalışmalar yapıldı.
|
●Fransız Baron dö Tott topçu
ve istihkam askerlerini düzenlemeye çalıştı. Hafif ve hızlı toplar döküldü.
● “Sürat topçuları Ocağı” kuruldu.
●Haliç’te “Hendeshane” adıyla
denizcilik ve topçuluk öğretimi yapılan yeni bir okul açıldı.
●Deniz subayı yetiştirmek
amacıyla “Deniz Mühendishanesi” kuruldu.
●Maliye alanında da
çalışmalar yapıldı. III. Mustafa devri 18. yüzyılda maliyenin en iyi durumda
olduğu devirdir. Bu dönemde maliye açık vermemiştir.
|
●Sürat Topçuları Ocağını geliştirdi.
●Karadeniz ve Eğe kıyılarında
yeni tersaneler kuruldu.
●Ordunun subay ihtiyacını
karşılamak için “İstihkam Okulu” açıldı.
●Askerlikle ilgili batı
dillerindeki eserler Türkçe’ye çevrildi.
●Mali alanda da çalışmalar
yapıldı. Temelde iç borçlanma esasına dayana “Esham Sistemi” kuruldu.
|
● Avrupai tarzda “Nizam-ı
Cedit Ocağı” adı ile bir ordu kurdu.
●III. Selim Nizam-ı Cedit
Ocağı’nın ihtiyacını karşılamak için “İrad-ı Cedit” adıyla ayrı bir hazine
kurdurdu.
●Kara ve Deniz Mühendishanesi
geliştirlerek, Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mühendishane-i Bahr-ı Hümayun
adı verildi.
●Batıdaki bilim, teknik ve
siyasi alandaki gelişmeleri takip edebilmek amacıyla
Londra-Paris-Viyana-Berlin gibi merkezlerde daimi elçilikler kuruldu.
●Fransızca okullarda ilk kez
yabancı dil olarak okutulmaya başlandı.
●Yerli malı kullanımı için
çaba harcandı.
●İlk devlet matbaası kuruldu.
1806-1812 Osmanlı Rus Savaşı’nın devam
ettiği bir sırada, Nizam-ı Cedit Ordusunun İstanbul’da olmamasını fırsat
bilen bazı yeniçeriler, ıslahatların önemini kavrayamayan halk kitlesini de
yanlarına alarak Kabakçı Mustafa önderliğinde ayaklandılar. İsyancılar
Nizam-ı Cedit kışlalarına basarak ocağı dağıttılar. III. Selim’i tahttan
indirerek yerine IV. Mustafa’yı padişah ilan ettiler.
|
●17.yüzyıl ıslahatlarından
farklı olarak Avrupa örnek alınmıştır.
● 18. yüzyıl ıslahatları 17.
yüzyıl ıslahatlarına göre daha köklüdür.
●Askeri alanda ağırlıklıdır.
●Islahatlar, yapan kişilerin
döneminde geçerli olmuş bir devlet politikası haline gelememiştir.
● Islahatlar, yeniçerilerin,
halkın ve ulemanın tepkisiyle karşılaşmıştır.
●Yönetim ve hukuk alanında
ıslahat yapılmamıştır.
● 17. yüzyıl ıslahatlarına
göre daha başarılıdır ama devletin çöküşü önlenememiştir.
●Devlet adamları tarafından
yapılmıştır.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.