.
.
.
.
İLK
ÇAĞDA ANADOLU UYGARLIKLARI
|
ÇEVRE
UYGARLIKLARIN ANADOLU’YA ETKİSİ
|
|
HİTİTLER (ETİLER)
►M.Ö. 2000 yılında Kızılırmak çevresine yerleştiler.
►İlk Çağ’da Anadolu’da
kurulan devletler krallıkla yönetilmekteydi. Kralların geniş yetkileri
vardı.Hititlerde kral başrahip olarak ayinleri yönetir, başyargıç olarak
adaleti uygular, başkomutan olarak orduyu komuta ederdi.
►Hititlerde Tavananna denilen kraliçe’de
yönetimde söz sahibi idi. Kral olmadığı zaman ayinleri yönetirdi. Başkentleri
Hattuşaş’dır.
►Hititlerde asillerden
oluşan Pankuş Meclisi vardı.
Önemli konular bu mecliste görüşülürdü. Kral meclise karşı sorumluydu.
►Hititliler, Suriye
için Mısırlılarla 16 yıl savaş yaptılar. Bu savaşlar sonunda tarihte ilk
yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması
imzalandı (M.Ö. 1280). Hititliler bu antlaşma ile Kuzey Suriye’ye egemen
oldular.
►Hititliler Anadolu
medeniyetinin temelini oluşturur.
►Anadolu’da demir
çağını başlatmışlardır.
►M.Ö. 1800 yıllarında Hititler, Asurlu tüccarlardan
öğrendikleri Çivi Yazısını kullanarak, Anadolu da Tarih Çağlarını
başlatmışlardır. Anadolu’da ki ilk yazılı
belgeler Asurlu tüccarlar
tarafından Kayseri Kültepe’ye getirilen tabletlerdir. Hititliler Hiyeroglif (resim) yazısını da kullanmışlardır.
► Hititlerin geçim kaynağı tarım ve hayvancılık idi.
►Halk soysal sınıflara
ayrılmıştı. Kral, ailesi ve soylular en geniş yetkilere sahipti. Kölelerin
hakları ise yok denecek kadar azdı. Yalnız Hititlerde kölelere bedelini
ödeyerek özgürlüklerini elde etmelerine izin verilmiştir.
►Hitit kralları öldükten sonra Tanrıya hesap vereceklerine
inandıkları için yaptıkları işleri Anal
adı verilen yıllıklara yazdırmışlardır. Böylece ilk tarih yazıcılığı başlamıştır.
►Çok tanrılı din vardır.
Bu dönemde Anadolu’ya “Bin Tanrı İli”
denidi.
►Frigler, Hitit Devleti’ne son verdiler.
LİDYALILAR
►Bugün ki Küçük
Menderes ile Gediz nehri arasındaki bölgeye İlk Çağ’da Lidya denmekteydi.
M.Ö. 7. yy’da Frigler yıkılınca
bağımsız hale geldiler.
►Lidyalıların
başkentleri Sard şehriydi.
►Lidyalılar,
başkentleri Sard’dan başlayarak Mezopotamya’da Ninova şehrine kadar uzanan Kral Yolunu yaptılar. Bu yolun
güvenliğini sağlayarak tüccarların güvenliğini korudular. Ticaret, Lidyalıların kısa sürede
zenginleşmesini sağlamıştır.
►Lidyalılar Fenike Alfabesini kullanmışlardır.
►Lidyalılar tarihte ilk kez altın para kullanmaya
başladılar (M.Ö. 700). Bu durum ticarette takas usulünün kalkmasına ticaretin
kolaylaşmasına yol açtı.
►Paralı askerleri
vardır. Orduya önem vermemeleri çabuk yıkılmalarında etkendir. Lidya Devleti,
Pers saldırıları sonunda yıkıldı
(M.Ö.546).
|
FRİGLER
►Hitit Devleti’ni
yıkıp Orta ve Batı Anadolu’ya egemen oldular.
►Ankara yakındaki Gordion başkentleridir.
►Frigler tarıma büyük
önem verirlerdi. Toprak tanrısı Kibele en büyük tanrı olarak kabul edilirdi.
Öküz öldürmenin ve saban kırmanın cezası çok ağırdı.
►Dokumacılık başta
Frigler olmak üzere tüm Anadolu uygarlıklarında gelişmişti.
►Frigler, Fenike
alfabesini kullanmışlardır
►Frig Krallarına Midas ünvanı verilirdi.
►Frig Devleti, Kimmerlerin saldırıları sonunda
yıkıldı.
URARTULAR
►M.Ö. 9. yy’da Van ve
çevresinde kurulmuşlardır.
►Başkentleri Tuşpa (Van) dır.
►Tarım ve Hayvancılık
gelişmiştir. Sulama kanalları yapmışlardır. İlk barajları yaptılar.
►Madencilk
gelişmiştir.
►Uratular öldükten sonra yaşamın devam ettiğine inanırlardı.
Bu nedenle mezarlarını ev şeklinde yaparlar, ölünün yanına yiyecek, içecek ve
çeşitli eşyalar koyarlardı.
►Urartular resim ve çivi yazısını kullanmışlardır.
►Urartular Medler tarafından yıkılmışlardır.
İYONYALILAR
►İlk çağda Foça ve Milet arasında kalan bölgeye İyonya
denmekteydi. İyonyalılar M.Ö 11. yüzyılda Ege üzerinden buralara gelip
yerleşmiş denizci bir toplumdu.
►İyonya’da her şehir bir devlet durumundaydı. Bu nedenle
aralarında siyasi birlik yoktu. (Efes, Milet, Foça, İzmir ) İyonyalılarda hür
olanların yönetime katılma hakkı vardı.
►Denizcilik ve deniz ticaretine önem veren İyonyalılar bu
sayede oldukça zenginleştiler.
►Akdeniz, Karadeniz ve Ege kıyılarında koloniler kurdular.
► İyonyalılar Fenike Alfabesini
kullanmışlardır
►İyonyalılar Yunan tanrılarına da taparlardı. Tanrılar yarı
insan şeklinde düşünülüyordu.
►Bilim, sanat ve edebiyata büyük önem vermişlerdir.
|
■ Anadolu’daki
uygarlıklar, Mezopotamya, Mısır, Yunanistan’daki uygarlıklardan
etkilenmişlerdir.
■ İlk Çağda Fırat ve Dicle nehirlerinin
arasındaki kalan bölgeye Mezopotamya denmekteydi.
■ Mezopotamya da
uygarlığın temeli Sümerlere dayanmaktadır İlk yazı, ilk yazılı hukuk
kuralları, ilk takvim, ilk matematik bilgileri Sümerlere aittir. Daha sonra
bölgeye hakim olan Akadlar, Asurlular ve Babilliler Sümer uygarlığını daha da
geliştirmişlerdir. Göç, istila, ticaret yoluyla çevre ülkelerde yaymışlardır.
Bu durumdan en çok Anadolu uygarlıkları etkilenmişlerdir.
■ Yazı Asurlu
tüccarlar tarafından Anadolu’ya getirilmiştir. Anadolu da ki bilimsel
çalışmaların, hukuk kurallarının ve edebiyat ürünlerinin kaynağını büyük
ölçüde Mezopotamya oluşturur.
■ Anadolu’da
kullanılan hiyeroglif yazısıyla tıp ve ezacılık alanında ki gelişmelerin
kaynağı ise Mısır uygarlığıdır.
■ Yunanlılar daha çok
batı Anadolu’da kurulmuş olan İyonyalılar, Frigler ve Lidyalılar üzerinde
etkili olmuştur. Bu uygarlıkların kullandıkları yazılar din ve inançları
üzerinde yunan uygarlığının etkisi oldukça fazladır.
■ Anadolu da iki
yüzyıl kadar hakim olan Perslerin Anadolu uygarlıkları üzerinde fazla bir
etkisi olmamıştır. Çünkü Persler kültürel alanda Anadolu uygarlıklarından
daha geridir.
■ MÖ 4. yüzyılda
İskender Persleri yenerek Anadolu, Mısır, Mezopotamya, İran ve Hindistan’ı
ele geçirmiştir. İskender’in bu faaliyetleri ilk çağın en önemli uygarlık
merkezlerinin birleşmesine doğu batı uygarlıklarının birbirlerini
etkilemelerine yol açmış, bu durum uygarlık alanındaki ilerlemeleri hızlandırmıştır.
■ Batı Anadolu da kurulmuş olan Bergama
Krallığı, dünyada ilk sağlık evini kurmuşlar, parşömen kağıdını icat etmişler
ve çok sayıda mimari eser yapmışlardır.
■ M.Ö. 753 yılında
İtalya’da kurulmuş olan Roma imparatorluğu Anadolu’ya egemen oldular.
Romalılar Anadolu’ya yollar, köprüler, su kemerleri, hamamlar, tapınaklar,
tiyatrolar yaptırmışlardır. Bu eserlerden bir kısmı günümüze kadar gelmiştir.
Bunlardan en önemlileri, Ankara’daki Ogüst Mabedi ve Roma Hamamı,
İstanbul’daki Çemberlitaş ve Bozdoğan Sukemeri, Antalya’daki Aspendos
Tiyatrosudur. Bizanslılar döneminde Anadolu’daki kültürel faaliyetler devam
etmiştir.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.