9.Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı 2.Ünite:Şiirde Gerçeklik ve Anlam (Sayfa 63,64,65,66)

9.Sınıf Edebiyat Kitabı 

2.Ünite:Şiirde Gerçeklik ve Anlam

d. Şiirde Gerçeklik ve Anlam

HAZIRLIK

1. Aşağıdaki dizelerde şairler hangi kelimeleri gerçek anlamlarından uzak olarak kullanmıştır? Bu kelimeler, şiirlerde hangi anlam değerini kazanmıştır? Belirtiniz.

Gece sanki dağlarla çevrilmiş bir uçurum

Sessizlik duman gibi sarmış karanlıkları

Odamda yapayalnız boşluğu dinliyorum

…

Karanlık damla damla erirken karşı camda

Yine mi yalnızım, ey Allah’ım ben bu akşam?

Gölgemle yapayalnız yine bu boş odamda.

Haşim Nezihi OKAY

…

Atıyor sızıların, çıplak duvarda nabzı,

Çivi yaralarında, çivi yaralarında.

Kulak verin ki zaman, tahtayı kemiriyor,

Tavan aralarında, tavan aralarında.

…

Necip Fazıl KISAKÜREK

1. Karanlık muma , gece uçuruma, sessizlik dumana benzetilmiş. Benzetme yapılarak bu sözcükler gerçek anlamından uzaklaşmıştır.

2. Şiir, gerçek hayattan uzak duyguların ifadesi midir? Tartışınız. Tartışma sonucunda vardığınız sonuçları sıralayınız.

2. Bazı şiirler vardır ki tamamen gerçek hayattan uzak duyguların ifadesi olarak karşımıza çıksa da çoğunlukla şiirlerin karşılığı günümüzde değer bulmaktadır.

3. Yukarıdaki sanat ürünlerinden hangisi gerçeğine daha yakındır? Görüşünüzü nedenleriyle açıklayınız.

3. Birinci resim gerçektir. Diğeri sadece gerçeğin yansımasıdır.

İNCELEME

1. metin

VEDA

1. Yukarıdaki şiirin, ilk dörtlüğünde kullanılan “sen, öksüz, veda, türlü” kelimelerini dizelerden çıkarırsanız dizelerin anlamında nasıl bir değişme olur? Yine bu dörtlükten son dizeyi çıkarırsanız dörtlüğün vermek istediği anlama ulaşılabilir mi? Düşüncelerinizi nedenleriyle birlikte açıklayınız.

1. Şiirin anlamında değişme olur. Aynı anlama ulaşamayız çünkü metindeki temayı veren bu kelimelerdir. Anlam bütünlüğü dağılır.

2. metin

SES

2. Ağrı, leke, yüz, hengâme, şen kelimelerinin anlamlarına sözlüğünüzden bakınız. Bu kelimelerin “Ses” şiirinde hangi anlamlarda kullanıldığını belirleyiniz. Şiirlerde kelimelerin niçin yeni anlamlar kazandığını “Ses” şiirinden örneklerle açıklayınız.

2. Ağrı: acı anlamında kullanılmamıştır. Heyecan anlamında kullanılmıştır. Leke de aynı şekilde sözcükteki anlamıyla kullanılmamıştır. Şiirler sanatsal metinler olduğu için kelimeler kendi gerçek anlamıyla kullanılmaz. Şiirler yan anlam ve mecazlar bakımından zengindir.

3. Sınıfınızda iki grup oluşturunuz. Gruplarınızla “Veda” ve “Ses” adlı metinleri şiir gerçekliği yönünden inceleyiniz. Şiir gerçekliği incelenirken gerçekliğin kişinin yorumuna göre ya da somut olanın soyut algılamaya göre değiştiğine dikkat ediniz. Şiirlerde bulduğunuz gerçekliğin özelliklerini grup sözcüsü aracılığıyla sınıfa açıklayınız. Gruplar şiirlerde aynı gerçeklik özelliklerini mi buldular? Tespit ediniz.

3. İki şiirde gerçeklik açısından aynıdır. Yani gerçek anlamlı kelimelerin kullanıldığı bir şiir değildir. Daha çok mecaz, yan  anlamları yoğun olduğu sanatlı birer şiirdir. Şiirlerde gerçeklik her zaman olduğu gibi ele alınmaz. Didaktik şiirlerin dışındaki şiirler gerçeklikten uzaktır.

4. “Ses” şiirinde şair akşamı, lekesiz, saf, iyi bir yüze benzetmektedir. Akşamın bir yüz olarak nitelendirilmesi şiir gerçekliğine hangi yönlerden uymaktadır?

4. Kurmaca gerçekliğe uyar. Şair burada benzetme yapmıştır.

3. metin

5. Yukarıdaki şiirde “dünyada doğru dost olmadığı” tezi savunuluyor. “Veda” adlı şiirin son dörtlüğünde ise “yolunu kaybeden insanların imdat çağırmak için ateş yaktıkları, sevgilisini kaybeden gözlerin de o ateş gibi parladığı” söyleniyor. Bu iki şiirden hangisi günlük hayattaki gerçekliğe daha yakındır? Neden?

5. 3. metin daha geçekliğe yakındır. Çünkü diğer metin daha soyut olan bir kavramı anlatmaktadır ve hayat dışında fantastik algıyı anlatmaktadır. 3. metindeki algı ise her zaman insanların başına gelen bir durum olduğu için yaşanabilir  bir niteliktedir.

6. “Ses” şiirinde metinde betimlenen tabiat manzarası gerçek midir? Siz bu şiiri okuduğunuzda gözünüzde nasıl bir Boğaz manzarası canlandı? Anlatınız. Sizin anlattıklarınızla şiirdeki duygunun, sezginin, tasarımın ve izlenimin anlatımı niçin birbirinin aynı değildir? Açıklayınız.

6. Gerçek değil. Şairler dış dünyada algıladıkları dünyayı kendi içinde ve kendi kelimeler somutlaştırarak anlatırlar. Burada önemli olan şairin tecrübeleri, betimlemeleri ve bu betimlemeleri yaparken kullandığı kelimeler.

4. metin

10. Hayatın tüm gerçekleri şiire hangi ölçüde yansıtılmalıdır? Tartışınız? Tartışmanız sonucunda vardığınız kararı tahtaya yazınız.

10. Belki de sadece didaktik şiirlerde anlatılsa da oradaki metinlerde illa ki mecazlara, ya anlamlara gidebilir.

 

YORUMLAMA – GÜNCELLEME

1. Örnek metinlerin sizde uyandırdığı duyguları aşağıya yazınız.             

1.

1. metin : Hüzün ve sevda                         

2. metin :Boğazın güzelliği        

3. metin :Dünyada dost bulmanın zorluğu

4. metin : Sevgiliye duyulan his

2. Örnek metinleri aşağıdaki tabloya göre karşılaştırınız.            

Aranan Özellik	1. metin	2. metin	3. metin	4. metin
Şiirin Teması
Şiirdeki Temanın Hangi Yönden Ele Alındığı
Şiirden Çıkarılan Anlam
Şiirdeki Gerçek Olaylar / Durumlar ve Bu Olay ile Durumların Günümüzde-ki Gerçekliğe Yakınlığı
Şiirdeki Hayalî Olaylar ve Durumlar ile Şiir Gerçekliğinin Şair Tarafından Nasıl Yorumlandığı

                 

DEĞERLENDİRME:

1. Aşağıdaki cümleleri konudan edindiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.

Şiirlerde SÖZCÜKLER gerçek anlamlarından farklı anlamlar kazanabilir.

Şiirde gerçeklik TEMA algılayışla sınırlı değildir.

Şiirde gerçeklik verilirken şair tarafından DEĞİŞTİRİLİR ve DÖNÜŞTÜRÜLÜR

Şiir gerçekliğinde anlamlar, düşünceve izlenim önemlidir.

Şiirdeki gerçeklik şiire ÖNEM KATAR.

2. Şiir gerçekliğini yorumlarken aşağıdakilerden hangisi önemli değildir?

A. Okuyucunun şaire olan sempatisi

B. Şairin gerçek hayatı nasıl yorumlayıp verdiği

C. Okuyucunun şiirden ne anladığı

D. Şiirdeki dizelerin anlamının bulunması

E. Her dönemin kendine özgü şiir gerçekliği olduğu

CEVAP:A

4. Farklı dönemlere ait şiirlerin gerçekliği birbirlerine benzeyebilir mi? Neden?

4. Benzemez çünkü her dönemi gerçekliği  ya da hayatı diğerinde farklıdır. Şair de var olan dış gerçekliği kendi içinde anlattığı için zamanlar değişince gerçeklikte  değişir.