9.Sınıf Edebiyat Kitabı
2.Ünite:Şiirde Yapı
ç. Şiirde Yapı
HAZIRLIK
1.
Yukarıdaki fotoğrafları inceleyerek bir binanın yapım esnasında hangi
aşamaları geçirdiğini belirtiniz. Bina inşaatında kullanılan malzemeler
nelerdir? Küçük parçaların birleşerek bina gibi bir bütünü oluşturmasına
siz de örnekler veriniz.
1.
Bir bina temelinden çatısına kadar birçok aşamadan geçmektedir. Temeli,
kolonları, duvarları, sıvası, yalıtım gibi.. Çimento, demir, tuğla, kum
vs..
2. Sınıfınıza getirdiğiniz şiiri düz yazıya çeviriniz. Oluşturduğunuz metinde niçin dize kullanmadığınızı açıklayınız.
2.
Çünkü düz yazı ve şiir birbirinden farklı bir yapıya sahiptir. Düz
yazıda anlatılanları birer cümle ile izah etmelisin ama şiirde her
anlamı bir dizede vermek zorunda değilsiniz.
İNCELEME
1. metin
BİR’LER
2. metin
1.
İlk metinde verilen “Bir’ler” birer dizelik şiirlerdir. İkinci metin
olarak verilen dizeler ise farklı şairlerin şiirlerinden alınmış mısra-ı
berceste (seçkin dize)lerdir. Divan şairlerinin çoğu, gelişigüzel
şiirler yazmaktansa derin anlamlar içeren tek bir dize söylemeyi sanat
yeteneği olarak kabul ederler. Bu dizelerin her birinde bir anlam ve ses
bütünlüğü olup olmadığını tartışınız. En küçük şiir biriminin adı
nedir? Belirtiniz.
1. Divan şiirindeki dizelerin her birinde bir anlam ve ses bütünlüğü vardır. Şiirde yapının en küçük birimi mısradır.
3. metin
GAZEL
4. metin
VATAN MERSİYESİ’nden
5. metin
2. Gazel ve mâni aynı sayıda dizeden mi oluşmuştur? Bu şiirlerdeki dize sayısının farklı oluşunun nedeni ne olabilir?
2.
Aynı dize sayısından oluşmaz. Mani dört dizeden oluşur gazel ise
kitaptaki şekli ile 4 dize oluşur ama normalde 10 dize ile 30 dize
arasında değişir. Bu farklılığı oluşmasında en büyük neden gelenektir.
Gelenekte gazel 5-15 beyitten mani ise tek dörtlükten oluşur.
3.
Şiir birimleri dize, beyit, bent, kıta ve şiir cümleleri olarak
gruplandırılıp adlandırılırken hangi özellikler göz önünde
bulundurulmuştur? Açıklayınız. Şiir birimlerinin anlam ve ses
kaynaşmasıyla bütünleşerek nazmın hangi özelliğini oluşturabileceğini
belirtiniz.
3. Bu gruplandırmalarda dize sayıları belirleyici olmuştur. İki dize varsa buna beyit dört dize varsa buna kıta denmiştir.
6. metin
KARA SEVDA
4. “Kara Sevda” adlı şiirde kaç şiir cümlesi vardır? Bu şiir cümlelerindeki anlam hangi tema etrafında bütünlenmiştir?
Bu
şiirin nazım şekli incelenen diğer metinlerden farklı mıdır? Bu
farklılığın nedenini tartışınız. Tartışmanız sonucu oluşan ortak görüşü
tahtaya yazınız.
4. 9 tan cümleden oluşmuş. Başlıktan anlaşılacağı gibi tema Kara Sevda’dır. Farklıdır. Nedeni diğerleri gibi dizelerdeki ölçüye dikkate edilmemiş ve serbest nazım şekli ile yazılmıştır. Aruz ya da hece ile aynı şekil ortaya çıkmazdı. Dizelerdeki hece ya da ses değerleri eşit olurdu.
7. metin
UZLETTE
5.
“Kara Sevda” ve “Uzlette” adlı metinlerde ahenk nasıl sağlanmıştır?
Bulunuz. Bu iki metinde kullanılan ahenk unsurları, seçilen kelimeler,
anlamı tamamlayan birimler niçin aynı değildir? “Kara Sevda” adlı şiir
günümüz şiirlerinden, Uzlette adlı şiir ise Fecriati Topluluğu
şiirlerinden bir örnektir. Bu açıklamalardan da yararlanarak şiirlerin yazıldığı edebî dönemler ve şairlerin sanat anlayışlarının bu farklılıkta ne kadar etkili olduğunu belirtiniz.
5. Kara Sevda serbest nazımla yazılmıştır. Buradaki ahenk unsurları için içses özellikleri, aliterasyon ve
asonanslara önem verilmelidir. Uzlette ise aruz kullanılmış ve buna
göre kafiye redif uyak düzeni kullanılarak ahenk sağlanmıştır. Şairler yaşadıkları dönemde kullanılan yapıları kendi şiirlerine uygularlar.
6.
“Uzlette” adlı metindeki şiirin birimini bulunuz. Bu metnin günümüz
diline çevrilmiş hâli mi, orijinal hâli mi daha ahenkli ve anlam
yönünden bütünlük içindedir? Görüşlerinizi nedenleriyle belirtiniz.
6.Nazım
birimi baştaki iki bölüm dörtlük diğerleri üç ve tek dize olduğu buna
bend demek durumundayız. Tabi şiirin orijinal hali daha ahenklidir.
YORUMLAMA – GÜNCELLEME
1. Örnek metin olarak verilen “Bir’ler”i kendi cümlelerinizle aşağıya yazınız.
1. Renklerin en çok boğanı mavidir.
O uyanmaz diye asla uyumayan okyanustur.
Bulu bir şekle girebilse kendine hiç ağlar mı?
2.
“Gazel”i dili, ahenk unsurları ve şiir birimiyle değerlendirdiğinizde
hangi dönemin nazım şeklini yansıtıyor diyebilirsiniz? Bu düşüncenizi
metinden örnekle açıklayınız.
2. Divan edebiyatı dönemini yansıtıyor. Osmanlıca kelimeler olması, aruz kullanılması, beyitlerle yazılması…
3.
“Kara Sevda” adlı şiirde aşk hangi kelimelerle somutlaştırılıp
anlatılmıştır? Siz aşkı anlatmak için hangi kelimeleri kullanırdınız?
3. Aşk, sevda ve günah gibi kavramlar somutlaştırılmıştır. Size kalmış bu bölüm….
4.
“Kara Sevda” ve “Uzlette” adlı metinlerde kullanılan sıfatları bulunuz.
Bu sıfatların şiirlerde niçin kullanıldığını belirtiniz.
4.
Kör kuyular, yasemin kokulu günah, lacivert duman … Bunlar şiirde imge
yapılmak ve soyut olan kavramları somutlaştırmak için kullanılmıştır.
5.
“Uzlette” şiiri ile geleneksel şiir birimimiz olan dörtlükler arasında
nazım şekli bakımından bir benzerlik var mıdır? “Uzlette” şiirinin nazım
şekli günümüzde kullanılıyor mu? Niçin? Bu nazım şekli sizce şaire mi
yoksa şiirin yazıldığı edebî döneme mi özgüdür?
5. Benzerlik yok. Çok kullanılmıyor. Günümüzde daha şairler serbest yazmayı deniyorlar. Buradaki nazım şekli şairin yaşadığı Fecri Ati döneminde çok kullanılan şekildir.
DEĞERLENDİRME
ÇIKMAZ AYLAR
Bahtım, bahtım ne açıksın,
Hele çıkmaz aylar çıksın,
Hele çıkmaz aylar çıksın…
Bahtım, bahtım ne güzelsin,
Hele çıkmaz aylar gelsin,
Hele çıkmaz aylar aylar gelsin…
Bana alaylar getirsin,
Sana saraylar getirsin.
Bahtım, bahtım ne beyazsın,
Güzel ay niye çıkmazsın?..
Ahmet Kutsi TECER
1. Aşağıdaki cümleleri bu konuda öğrendiğiniz bilgilere ve “Çıkmaz Aylar” şiirine göre tamamlayınız.
Şiirin birimi BEND
Şiirde HELE ÇIKMAZ AYLAR ÇIKSIN kelimeleriyle ses kaynaşması oluşturulmuştur.
Şiirde ÖZLEM duygusu hâkimdir.
Şiirin dili SADE
Şiir CUMHURİYET döneminde yazılmış olabilir.
2. Aşağıdakilerden hangisi şiirde yapıyı oluşturan birimlerden değildir?
A. Dize B. Cümle C. Bent D. Beyit E. Kıta
CEVAP: B
3. Şiirin yapısı, şiirin anlamının oluşmasında ne ölçüde etkilidir? Açıklayınız.
3. Şiirde ahenk önemlidir. Ahenk denilen şey de sadece ses ve ritm akışıyla olmaz bunun yanında şiirinde yapısı da önemlidir.
4. Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
( D ) Şiirde yapı, anlam ve ses kaynaşmasından oluşan birimlerle sağlanır.
( Y ) Bir dizelik şiire beyit denir.
( Y ) Şiirin yapısı anlamını etkilemez.
( D ) Her edebî dönemin kendine özgü şiir yapısı vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.