9.Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları
2.Ünite:Şiir Dili
c. Şiir Dili
HAZIRLIK
1. Aşağıdaki paragrafı ve şiirleri okuyunuz. Bu paragraf ve şiirlerde kullanılan dil, birbirinin aynı mıdır? Tartışınız. Bulduğunuz ortak sonuçları maddeleyerek bir poster oluşturunuz. Bu posteri sınıfınıza asınız.
“Atatürk’ün belli bir
sanat anlayışı olduğunu zannetmiyorum. Fakat pek ince ve duygulu bir
sanat âşığıydı. Hatta diyebilirim ki bir edebî eseri en iyi, en doğru
bir şekilde eleştirmesini bilirdi. Çevresindeki yazarlara ancak bu
eleştirmeleri sonunda bir değer verirdi.”
Yavuz Bülent BAKİLER
Sana bağlandı gönüller o gün,
Baş kodu yoluna başı olan.
Sana eklendi sevgiler saygılar,
Yüceydin daha da yüceldin o zaman…
Atatürk bir destan oldu koskoca.
Selahattin BATU
Mıhladım çığlıkları
Kanın gökkuşağına
Yıldızların külüyle
Sardım okyanusları
…
Bağladım birbirine
Çözülmüş bulutları
Kentlerin saatini
Güneşe ayarladım
1. Yukarıdaki düz yazı ile şirin dili aynı değildir. Şiirin dili yan anlam ve mecazlar bakımından zengindir. Söz sanatları ve imgesel bir dil kullanılırken düz yazıda daha çok gerçek anlamlı kelimeler kullanılır. Anlatılanlar da sanatlı değildir.
Olcay YAZICI
2.
Yandaki fotoğraf ve resim aynı varlığa ait farklı sanat dallarının
ürünüdür. Şiir ve düz yazıda kullanılan dil arasında yanda verilen sanat
ürünlerine benzer bir ilişki var mıdır? Açıklayınız.
2.
Benzer bir ilişki kurulabilir. İkisi de aynı gerçekliği anlatıyor fakat
ifade şekilleri farklıdır. Şiir ve düz yazıda aynıdır. İkisi de aynı
şeyi anlatır fakat kullandıkları kelimeler ve yapı birbirinden farklıdır.
3.
Sınıfınıza getirdiğiniz şiir ve düz yazıyı karşılaştırınız. Metinlerde
dil nasıl kullanılmıştır? Benzerlik ve farklılıkları belirleyiniz.
3.
Düz yazıda anlatılanlarla şiirde anlatılanlar aynı olmaz. Dilleri
farklıdır. Şiirin dili imgesel, sanatlı ve yoruma dayalı bir dili
vardır.
İNCELEME
1. metin
2. metin
KAR
1. Mânide kaç cümle vardır? Bu cümleler kaç dizeye yayılmıştır?
1.3 tane cümle vardır ve anlatılar 4 dizeye yayılmıştır.
2. “Kar” adlı metnin ilk bendini bir cümle olarak aşağıya yazınız. Yazdığınız bu cümlede şiirin duyarlılığı var mıdır? Niçin?
2. Şiiri düzyazıya çevirirseniz şiirde verilmek duyarlılık gider.
3.
Mâni mi “Kar” şiiri mi doğal dile daha yakındır? Neden? Belirlediğiniz
metinde doğal dilin imkânlarından nasıl yararlanılmıştır?
3. Mani, halk
edebiyatıyla ve halk söyleyişine daha yakındır. Doğal dilin
olanaklarından faydalanmıştır. Diğer şiirde ise sembolizm ve imge
kullanılmıştır.
4.
“Kar” şiirinde “düşünce ve mavilik” hangi sıfatlarla
nitelendirilmiştir? Siz düşünce ve maviliği hangi sıfatla anlatırdınız?
Şair niçin sizinle aynı kelimeleri kullanarak şiir yazmamıştır? Her
insanın hayali ve düşüncesi neden birbirine benzemez? Açıklayınız.
4.
Her insan başka bir alem olduğu için kendi dünyasında farklılıklar
gösterir. Bizim anlatmış olduğumuz ifadelere bir başkası aynı şekilde
değerlendirmeyebilir.
5.
“Kar” şiirinde şairin sesini sorduğu, kimdir ya da nedir? Şair, “Kar”
şiirinde hayallerini kelimelerle anlatabilmiş midir? Niçin? İnsanın
hayal ve düşüncelerinin kelimelerle anlatılması mümkün müdür? Neden?
Şairlerin, sınırlı olan anlatım gücüyle sınırsız olan hayal ve
düşünceleri anlatırken neye başvurduğunu birinci ve ikinci metinden
örneklerle açıklayınız.
5. Şairin sesini sorduğu kişi ya da nesne yoruma açıktır. Anlatabilmiştir. Bazı
insanlar bazen hayallerini ve duygularını anlatacak kelimeler
bulamayabilirler. Çünkü bu durum kişinin kendisiyle alakalıdır. Ya
kelime hazine yetersizdir ya da hayalleri anlatılamayacak ölçüdedir.
3. metin
DAĞLAR
6. “Dağlar” adlı metnin ilk dörtlüğünde şair, dağların kendisi için önemini anlatırken hangi kelimeleri kullanmıştır?
“Dağ”
kelimesi şaire niçin “baş, saç, kar, deli rüzgâr” kelimelerini
çağrıştırmış olabilir? Düz yazılarda da şiirlerdeki gibi imgeler
kullanılabilir mi? “Yâri ellere vermek, yârini eller almak” kelime grubu
çok sık kullanılan bir anlatım tarzıdır. Bu tür durumların anlatıldığı
kelime ya da kelime gruplarına “imge” denilebilir mi? Düşüncelerinizi
nedenleriyle açıklayınız.
6.
Denilebilir çünkü imge soyut kavramları somutlaştırmak olarak ifade
edebiliriz. Bu kelimelerle şair içinde durumu somut hale getirmiş
oluyor.
4. metin
NE FAYDA!
7.
“Ne Fayda!” adlı metinde şair sevdiğine nasıl sesleniyor? Ona niçin
“gülden ağır söyleyemeyeceğini” belirtiyor? “Gülden ağır söylemek”
sözünü hangi anlamda kullanmış olabilir? Şair “ciğerpare” ve “gül”
kelimeleriyle hangi soyut durumu somutlaştırmaya çalışmaktadır?
7.
Ciğerparem diye sesleniyor. Gülden ağır söylemek deyimi de incitmemek
anlamında kullanılmıştır. Ciğerpare ve gül kavramlarıyla da sevgisini
somutlaştırmış oluyor.
8.
İncelediğiniz dört şiiri yeniden okuyunuz. Bu şiirlerde soyut düşünceyi
somutlaştırmak için hangi imgeler kullanılmıştır? Belirleyiniz. Söz
sanatlarının imgelerin oluşmasında nasıl bir işlevi olduğunu belirtiniz.
8. Bazı imgeler söz sanatlarıyla oluşturulur. Teşbih, mecaz, istiare gibi sanatlarda imge söz konusudur.
5. metin
9.
Yukarıdaki beyitte hangi varlıktan işiten bir insan davranışı
bekleniyor? Hangi varlıktan intizar etmesi (devamlı gözlemek) isteniyor?
İnsan olmayan varlıkların (bu beyitte olduğu gibi) insana ait
özelliklerle (duyan, düşünen, hareket eden vb.) anlatıldığı sanata ne ad
verilir?
9. Gülden insan davranışı bekleniyor. Nergis’in de intizar etmesi bekleniyor. Burdaki söz sanatı da kişileştirme (teşhis) dir.
10.
Bakî’nin beytinde, hasreti çekildiği söylenen kim olabilir? Hasreti
çeken varlığın adı niçin “gül” olarak adlandırılmıştır? Nergis çiçeğinin
mitolojik hikâyesi hakkında neler biliyorsunuz? Beyitteki benzetilen,
benzeyen, benzetme yönü ve benzetme edatını bularak aşağıya yazınız.
Beyitte
sözü daha etkili bir duruma getirmek için aralarında türlü yönlerle
ilgi bulunan iki şeyden, benzerlik bakımından güçsüz durumda olan
varlığın adı nedir? Nitelikçe daha üstün olan varlığın adı nedir? Bu
sanata ne ad verilir?
10. Benzetme de zayıf olan “Benzeyen” , güçlü olan “Kendisine Benzetilen”dir. Bu iki unsurun olduğu sanata benzetme (teşbih) adı verilir.
11.
Sınıfınızda iki gruba ayrılınız. Aşağıda verilen beyitlerle “Dağlar” ve
“Ne Fayda” adlı metinleri söz sanatı kullanılması açısından
karşılaştırınız. Bu şiirlerin aralarındaki farkı belirleyiniz.
11. Kısa olması rağmen Ne Fayda şiirindeki söz sanatları daha yoğundur. Diğer şiirde de var ama o kadar değil.
Ah eylediğim serv-i hırâmânın içindir
Kan ağladığım gonce-i handanın içindir
Fuzulî
(serv- i hırâmân: servi boy, gonce-i handan: gonca gülüş)
Bakî çemende hayli perîşân imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan
Bakî
(rûzgâr: 1. zaman, 2. yel; çemen: çimenlik, mec. dünya; varak: yaprak)
12.
“Serv-i hırâmân, gonce-i handan” benzetmeleri bir imge midir? İmge ile
söz sanatlarının oluşturulma amacı ortak olabilir mi? Açıklayınız.
12. Evet buradakiler imgedir. Ortaktır. Anlatılan soyut ifadeleri daha çarpıcı ve somutlaştırmak için kullanılmıştır.
6. metin
GEÇEN DAKİKALARIM
13.
“Geçen Dakikalarım” adlı metinde “dakika” kelimesi sadece bir zaman
birimi anlamı mı taşımaktadır? Bu kelimenin çağrıştırdığı kavramlar
nelerdir? Bu kelime, şiirde başka hangi anlamları kazanmaktadır?
Şiirdeki söyleyiş özelliği ve “nerdesiniz, yerdesiniz”, “dakikalarım,
korkarım”; “çaldı, kaldı” kelimelerindeki ses benzerlikleri, şiirin
sezdirmek istediği anlama ne ölçüde yardımcı oluyor?
13. Hayır sadece dakika olarak kullanılmamıştır. Yaptığı
çağrışımlar; sararmış yaprak olabilir, yaşlanmış bir kişi olabilir. Ses
benzerlikleri de anlama elbette katkısı olacaktır.
14.
“Gün geldi, saat çaldı” dizesindeki gün ve saat hangi anlamlarda
kullanılmıştır? Şiirde mecaz anlamın, gerçek anlamın önüne çıkmasının
nedenini, konuda verilen diğer metinlerden örneklerle açıklayınız.
14.
Gün geldi, saat çaldı hayatın son bulması anlamında kullanılmış
olabilir. Şiirde şairin asıl vurgulamak istediği temel anlam değil mecaz
anlamdır. Şiirde önemli olan mecazların yoğunluğudur.
YORUMLAMA – GÜNCELLEME
1. Mânide şair neden yakınmaktadır? Bu metindeki durumu düz yazıyla anlatsaydı aynı kelimeleri kullanabilir miydi? Neden?
1. Gönlünden şikayetçi. Aynı kelimeler olmazdı. En azından kullandığı benzetme aynı olmayabilirdi.
2. “Kar” adlı metinde nasıl bir doğa manzarası betimleniyor? Şair bu manzara içinde aradığını niçin açıkça söylememiştir?
2. Her tarafta geçenin, maviliğin ve sesin hakim olduğu tablo çizmiştir. Açıkça söylerse anlam çabucak belirdiği için etkili olmaz.
3. “Dağlar” adlı metinde şair, şehirleri niçin “tuzak” olarak nitelendiriyor? Sizce bu kelime bir imge midir değil midir? Neden?
3. Bu
da bir imgedir. Şehirlerin yoğun hayatı insanı köyünden dağlarından
uzaklaştırdığı için tuzak ve dolayısıyla şair imge yapmıştır. Bu soyut
kavramı da tuzağa benzeterek somutlaştırmıştır.
4. Divan şiirinde kullanılan edebî sanatlar, günümüz şiirlerine yansımış mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
4.
Birçoğu yansımış olsa da yanı imgeler aynı şekilde devam etmeyebilir.
Gül- bülbül yansımış ama günümüzdeki şairler artık imgeleri Divan
şiirindeki gibi kalıplaşmış ve genel olanı değil de daha yenilikçi ve özel olanı tercih etmişlerdir.
5.
“Ne Fayda!” adlı metinde şair sevdiğini “ciğerparem” kelimesiyle
anlatıyor ve ciğerinin parçasına benzetiyor. Siz sevdiğinizi hangi
benzetme ile anlatırdınız?
5. Size kalmış sorunun cevabı…
6.
Zamanın geçiciliğini anlatan bir imge bulunuz. Bulduğunuz imge diğer
arkadaşlarınızın bulduğuyla niçin farklı oldu? Tartışınız. Tartışmanız
sonucu oluşan ortak görüşünüzü tahtaya yazınız.
6.
Herkesin bulduğu imge elbette ki farklı olacak çünkü her inşan farklı
düşünür ve farklı duygulara sahip olmakla birlikte her insanın sanatsal
bilgisi, görgüsü aynı değildir.
DEĞERLENDİRME
1. Aşağıdaki cümlelerin tamamlayıcısı olan gerekçeleri noktalı yerlere yazınız.
Şiir dili düz yazı dilinden SANATLI BİR SÖYLEYİŞ olduğu için farklıdır.
İmge sınırlı olan VARLIKLARLA sınırsız olan HAYALLER için doğmuştur.
Söz sanatı ile imge DAHA SINIRLI olduğu için birbirinden farklı anlatım biçimidir.
Şiir dilinde KELİMELER için çağrışımı önemlidir.
İmge soyut OLAN VARLIĞI SOMUTLAŞTIRMAK için oluşmuştur.
Şiir anlam için değil AHENK için yazılır.
2. Şiirde imge nasıl sağlanır?
2. Şiirde imge söz sanatlarıyla , mecazlarla ve somutlaştırma gibi özelliklerle sağlanır.
3. Aşağıdakilerden hangisi şiir dili incelenirken aranılacak özellik değildir?
A. Yan anlam
B. Yapı özelliği
C. Söz sanatları
D. İmge
E. Mecaz anlam
CEVAP:B
4. Aşağıdaki şiirde anlam ve ses kaynaşması nasıl sağlanmıştır?
4. Kelime aralarında s sesinin aşağı yazılması ile hem ses hem de görüntü sağlanmaya çalışılarak anlam pekiştirilmeye çalışılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.