10. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ 2. DÖNEM SINAV SORULARI

10. SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI  DERSİ 2. DÖNEM ORTAK  SINAV SORULARI

                ADI:                                    SOYADI:                                 NO:                                  SINIFI:   10 …..

  NOT :Süre bir ders saatidir.Soruların puan dağılımları üzerinde belirtilmiştir.Sınav kağıdının değerlendirmesinde kağıt düzeni ,yazım kurallarına - noktalama işaretlerine uygunluk % 10  etkili olacaktır.Yazınız elçinizdir,lütfen onu dikkatli kullanınız

1.  Manilerin genel özelliklerinden dördünü  yazınız (6 p.) Verilen örneklerin hangi mani türüne girdiğini boşluklara  yazınız. (+ 9 p  : 15 puan)

Manilerin genel özellikleri:

a)   

b)   

c)   

d)   

   Ayağı                                                        

                                                         Ağlarım çağlar gibi                      Koyunum var karaman
  Kuşlardan bir kuş gördüm                         Derdim var dağlar gibi                 Gaybolursa araman
  Var başında ayağı                       Ciğerden yaralıyım                      Ben bir reçber kızıyım

  Üstad manici isen                           Gülerim çağlar gibi                      Şehirliye yaraman
   Aç maniden ayağı                                                                                                                                          

    …………………….                     Her gelen bir gül ister                  …………………..

                                                          Sahipsiz bağlar gibi

                                                          

                                                          …………………….

  2. Aşağıda verilen şiirlerin nazım şekillerini yanlarına belirtiniz. (3+2+3+2+3+2: 15p ) 

Behey ala gözlü dilber Vaktin geçer demedim mi Gözlerin olmus harami Beller keser demedim mi	Bu alemi goren sensin                               Ademi sürdün bakmadın Yok gozunde perde senin                          Cennette de bırakmadın Haksiza yol veren sensin                          Şeytanı niçin yakmadın Yok mu sucun burda senin                        Cehennemin var da senin
Suya virsun bağban gülzarı zahmet çekmesün  Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gülzara su	Bağdat 'a girilmez tozdan dumandan. Her ana doğurmaz böyle bir aslan Kelle koltuğunda geliyor aslan Allah Allah deyip geçti Genç Osman
Aşkın aldı benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günü Bana seni gerek seni	Ten bozuldu eşk-i çeşm-i hûn-feşânumdan menüm Köydi can gönlümdeki sûz-ı nihânumdan menüm Tâ eser var cism ü cân-ı nâtüvânumdan menüm Gâm kem etmez göz ü gönlüm cism ü canumdan menüm Bu başumdan savulup ol gitse yanumdan menüm.

3. Bir safa bahşedelim gel şu dil-i na-şada       Verilen şiir 18. yy. şairi Nedim’e aittir.  Şiirden hareketle Nedim’in

         Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada        edebi kişiliği hakkında bilgi veriniz.  (3+2+2+3 : 10p.)

     İşte üç çifte kayık iskelede amade             
      Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada

a)    

b)   

c)    

d)    

   

   4. Aşağıdaki şiirden hareketle şairin edebi kişiliği hakkında açıklama yapınız.(5*2 : 10p.)

Değirmenden gelirim beygirim yüklü
Şu kızı görenin del olur aklı
On beş yaşında kırk beş belikli
Bir kız bana emmi dedi neyleyim    Karacaoğlan

                                      

a)          

b)   

c)          

d)          

e)                           

5. Aşağıdaki iki şiirden hareketle  Divan şiiri ve Halk şiirini belirtilen özelliklere göre karşılaştırınız.(5*2:10p)

	Ger derse Fuzuli ki “güzellerde vefâ var” Aldanma ki şâir sözü elbette yalandır	Benim yârim gelişinden bellidir Ak elleri deste deste güllüdür İbrişim kuşaklı ince bellidir İnce bellerimi sar dedi bana
Nazım şekli:
Ses ve söyleyiş:
Dil ve Anlatım:
Tema:
Yapı:

6.Aşağıdaki eserlerin karşısına yazarlarını yazınız. (5*2: 10p)

Siham–ı Kaza        :

Mevlid:Fihi Ma Fih  :

Cemşid ü Hurşid     :

Beng ü Bade         :

Risaletün Nushiyye  :

7.Şiirde kullanılan söz sanatlarını gösteriniz. (3+2+2+3: 10p.)

  Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su  ( eşk :göz yaşı , od :ateş ,  )
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su

Mecaz:

Tezat:

Açık istiare:

  Hüsn-i talil:

8. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.(5*2 : 10p)

-Divan şiirinde kullanılan kalıplaşmış ,sanatlı ,güzel sözlere ……………………………denir.

-Terkibibentte bentleri birbirine bağlayan beyitlere ………………………….. denir

-Aşık tarzı halk şiirinin son büyük temsilcisi …………………………………………

-Kaynağını Türk sözcüğünden alan ve “Türklere mahsus şarkı” anlamındaki halk edebiyatı ürününe……...……….denir.

-Türk düşünce tarihinin büyük dehası, gerçek bir halk filozofu, yalnız yasadığı 13. yüzyılın değil bütün zamanların en büyük nüktecisi, Türk zekasını, mizah dehasının en önemli temsilcisi …………………………………. …

  9.Aşağıdaki cümlelerin karşısına doğru - yanlış ifadelerini belirtiniz.(10p)

-Köroğlu ve Dadaloğlu koçaklamalarıyla tanınır                            (   )

-Semailer koşmaya göre daha hafif ,daha kıvrak bir ezgiyle söylenir.                     (   )

-Aşık Ömer,Erzurumlu Emrah,Seyrani, Divan edebiyatından etkilenmiştir   (   )

-Kayıkçı Kul Mustafa gezgin asker şairdir              (   )

-Şarkının söylenişte ve bestelenişte en güzel mısrasına berceste denir.                   (   )

                                                                            Başarılar Dileriz.

                                                                                B. CAMBAZ                         R. SEZGİN                     Kadir    Engin                                                      

                                                                                                       T.Ed./Dil ve An. Öğ.                        T.Ed./Dil ve An. Öğ.                   T.Ed./Dil ve An. Öğ.

                2011– 2012EĞİTİM ÖĞRETİM YILI                                     

BAŞÖĞRETMEN ANADOLU LİSESİ

10. SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI  DERSİ 2. DÖNEM ORTAK  SINAV SORULARI

                ADI:                                    SOYADI:                                 NO:                                  SINIFI:   10 …..

  NOT :Süre bir ders saatidir.Soruların puan dağılımları üzerinde belirtilmiştir.Sınav kağıdının değerlendirmesinde kağıt düzeni ,yazım kurallarına - noktalama işaretlerine uygunluk % 10  etkili olacaktır.Yazınız elçinizdir,lütfen onu dikkatli kullanınız.

1.   Manilerin genel özelliklerinden dördünü  yazınız (6 p.) Verilen örneklerin hangi mani türüne girdiğini boşluklara  yazınız. (+ 9 p  : 15 puan)

 Manilerin genel özellikleri:

a)Halk şiirinde en küçük nazım biçimidir.

b)Yedi heceli dört dizeden oluşur.

c)Uyak düzeni aaxa şeklindedir.

d)Aşk,tabiat,ayrılık gibi evrensel temalar işlenir

                                                       

  Ayağı                                                 Ağlarım çağlar gibi                   Koyunum var karaman
  Kuşlardan bir kuş gördüm                         Derdim var dağlar gibi                 Gaybolursa araman
  Var başında ayağı                       Ciğerden yaralıyım                      Ben bir reçber kızıyım

  Üstad manici isen                           Gülerim çağlar gibi                      Şehirliye yaraman
  Aç maniden ayağı                                                                                          

CİNASLI (KESİK)  MANİ                                                              DÜZ (TAM) MANİ         

    …………………….                     Her gelen bir gül ister                  …………………..

                                                          Sahipsiz bağlar gibi

                                                    ARTIK(YEDEKLİ) MANİ

                                                          …………………….

  2. Aşağıda verilen şiirlerin nazım şekillerini yanlarına belirtiniz. (3+2+3+2+3+2: 15p ) 

Behey ala gözlü dilber Vaktin geçer demedim mi       VARSAĞI Gözlerin olmus harami Beller keser demedim mi	Bu alemi goren sensin                               Ademi sürdün bakmadın Yok gozunde perde senin     ŞATHİYE     Cennette de bırakmadın Haksiza yol veren sensin                          Şeytanı niçin yakmadın Yok mu sucun burda senin                        Cehennemin var da senin
Suya virsun bağban gülzarı zahmet çekmesün  Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gülzara su                                                   KASİDE	Bağdat 'a girilmez tozdan dumandan. Her ana doğurmaz böyle bir aslan Kelle koltuğunda geliyor aslan                    DESTAN Allah Allah deyip geçti Genç Osman
Aşkın aldı benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günü Bana seni gerek seni             İLAHİ	Ten bozuldu eşk-i çeşm-i hûn-feşânumdan menüm Köydi can gönlümdeki sûz-ı nihânumdan menüm Tâ eser var cism ü cân-ı nâtüvânumdan menüm Gâm kem etmez göz ü gönlüm cism ü canumdan menüm Bu başumdan savulup ol gitse yanumdan menüm.  MUHAMMES

3. Bir safa bahşedelim gel şu dil-i na-şada       Verilen şiir 18. yy. şairi Nedim’e aittir.  Şiirden hareketle Nedim’in

         Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada        edebi kişiliği hakkında bilgi veriniz.  (3+2+2+3 : 10p.)

     İşte üç çifte kayık iskelede amade             
      Gidelim serv-i revanım yürü sa'd-abada

e)   Nedim Istanbulludur. Istanbul kültürü ile bezenmiş ,ayrıca iyi bir medrese eğitimi almıştır.

f)   Lale Devri coşkusunu gazel ve şarkılarında  yansıtmış ,din dışı konuları işlemiştir..
c) Şarkı türünün en güzel örneklerini vermiş yazdığı 28 şarkı da bestelenmiştir.

d) Soyut olan divan şiirini somutlaştırmış,mahallileşme akımının etkisiyle sade dil kullanmıştır.

   

   4. Aşağıdaki şiirden hareketle şairin edebi kişiliği hakkında açıklama yapınız.(5*2 : 10p.)

Değirmenden gelirim beygirim yüklü
Şu kızı görenin del olur aklı
On beş yaşında kırk beş belikli
Bir kız bana emmi dedi neyleyim    Karacaoğlan

        17'nci yüzyılda yaşadığı sanılıyor.   Göçebe Türkmen obalarında yetişti.  Türk saz şiirinin en büyük ustasıdır. Kendisinden sonraki tüm aşıkları etkilemiştir. Karacaoğlan'ın şiiri aşk ve doğa üzerinde kuruludur. Ayrılık, gurbet, sıla özlemi ve ölüm en çok değindiği konulardır. Şiirlerinde sıkça adları geçen Elif, Zeynep ve İsmikan adlı kadınların sevgilileri olduğu sanılıyor.  Duygularını, yaşadıklarını, düşüncelerini içten, gerçekçi ve özgün bir şiir yapısı içinde anlatır.  Karacaoğlan, Türk aşık edebiyatına yepyeni bir söyleyiş biçimi getirdi. Doğa benzetmelerini sık sık kullanır. Çok yalın ve temiz bir Türkçe kullanır.Varsağı türünün en çok örneğini veren şairdir. Birçok şiiri bestelendi.

                                                   

5.Aşağıdaki iki şiirden hareketle  Divan şiiri ve Halk şiirini belirtilen özelliklere göre karşılaştırınız.(5*2:10p)

	Ger derse Fuzuli ki “güzellerde vefâ var” Aldanma ki şâir sözü elbette yalandır	Benim yârim gelişinden bellidir Ak elleri deste deste güllüdür İbrişim kuşaklı ince bellidir İnce bellerimi sar dedi bana
Nazım şekli:	GAZEL	KOŞMA
Ses ve söyleyiş:	Arapça sözcüklerde kullanılan uzun ünlüler söyleyişi ve kullanılan Aruz veznini etkiler	Sözcükler yazıldıkları gibi söylenir
Dil ve Anlatım:	Arapça ve Farsça etkisinde,ağır,sanatlı dil	Sade dil,halkın kullandığı deyimler,yerel söyleyişler
Tema:	Aşk ,tabiat,övgü,hiciv gibi soyut temalar , soyut-kusursuz- sevgili	Somut sevgili,tabiat,ayrılık ,kahramanlık gibi  temalar
Yapı :	Beyit	Dörtlük

6.Aşağıdaki eserlerin karşısına yazarlarını yazınız. (5*2: 10p)

Siham–ı Kaza        : Nef’i

Fihi Ma Fih          : Mevlana

Cemşid ü Hurşid     : Ahmedi

Beng ü Bade         : Fuzuli

Risaletün Nushiyye  : Yunus Emre

7.Şiirde kullanılan söz sanatlarını gösteriniz. (3+2+2+3: 10p.)

  Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su  ( eşk :göz yaşı , od :ateş ,  )
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su

Mecaz: od (ateş) kelimesinde

Tezat: su ve ateş kelimeleriyle

Açık istiare: Yüreğindeki acılar ateşe benzetilmiştir.

Hüsn-i talil: Gözyaşlarının gönüldeki ateşi söndürmek için akıtıldığını söyler.

8. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.(5*2 : 10p)

-Divan şiirinde kullanılan kalıplaşmış ,sanatlı ,güzel sözlere …MAZMUN…denir.

-Terkibibentte bentleri birbirine bağlayan beyitlere …VASITA  BEYİTİ  denir

-Aşık tarzı halk şiirinin son büyük temsilcisi …AŞIK VEYSEL…………

-Kaynağını Türk sözcüğünden alan ve “Türklere mahsus şarkı” anlamındaki halk edebiyatı ürününe TÜRKÜ.denir.

-Türk düşünce tarihinin büyük dehası, gerçek bir halk filozofu, yalnız yasadığı 13. yüzyılın değil bütün zamanların en büyük nüktecisi, Türk zekasını, mizah dehasının en önemli temsilcisi NASRETTİN HOCA …

  9.Aşağıdaki cümlelerin karşısına doğru - yanlış ifadelerini belirtiniz.(10p)3

-Köroğlu ve Dadaloğlu koçaklamalarıyla tanınır                            (  D  

-Semailer koşmaya göre daha hafif ,daha kıvrak bir ezgiyle söylenir.                     ( D )

-Aşık Ömer,Erzurumlu Emrah,Seyrani, Divan edebiyatından etkilenmiştir   ( D )

-Kayıkçı Kul Mustafa gezgin asker şairdir              (D  )

-Şarkının söylenişte ve bestelenişte en güzel mısrasına berceste denir.                   (  Y)

                                                                            Başarılar Dileriz.