.
.
.
.
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
|
|||
TÜRKLERİN İSLAMİYET’E GİRİŞi
|
KARAHANLILAR (840-1212)
|
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)
|
KÜLTÜR VE UYGARLIK
|
▪Hz.Ömer’in Sasani
Devletini yıkmasıyla beraber Türkler ile Araplar komşu oldu.
▪Hz.Osman zamanında Türkler ile Araplar ilk mücadelelerini etmişlerdir.
▪Emevilerin Arap milliyetçiliği politikası izlemeleri,
İslamiyet’in Müslümanlar arasında yayılmasını önlemiştir.
▪Abbasilerin Türklere değer vermesi ile Arap ve Türkler arasındaki
ilişkiler daha da gelişmeye başladı.
▪Talas savaşında (751)
Türkler, Çinlilere karşı Arapları desteklemişlerdir.
Talas Savaşının Önemi:
▪Orta Asya Çin
egemenliğine girmekten kurtuldu.
▪İslamiyet Türkler
arasında yayılmaya başladı.
▪Bu olay Türk İslam
Tarihinin başlangıcı oldu.
▪Müslümanlığı kabul
eden ilk Türk boyu Karluklardır. Bunu Yağma ve Çiğil Türkleri takip etmiştir.
▪Talas savaşı kağıt,
matbaa, barut ve pusula gibi teknik buluşların dünyaya yayılmasında etkili
oldu.
Türklerin İslamiyet’e Girmelerinin Nedenleri:
▪Eski Türk dini ile
Müslümanlık arasın- daki benzerlik,
▪Türk toplumu
yapısının İslamiyet ile bağdaşması,
▪İslam Medeniyetinden
Türklerin etkilen- mesi,
▪Çin ve Müslümanların
arasında kalan Türklerin, tarihi düşmanlarına karşılık Müslümanları tercih
etmeleri,
▪ Türklerin Müslüman
tüccarlar ile ticaret yapması,
▪ Abbasiler’in ırkçı
bir politika takip etmemesi,
Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri:
▪İslamiyet’in
yayılmasında etkili oldular.
▪Haçlı seferlerine
başarıyla karşı koydular.
▪Halifeliği dış
tehlikelere karşı korudular
▪İslam ülkelerinde
bilimin gelişmesini sağladılar.
|
▪Karahanlı Devleti, Karluk, Yağma ve Çiğil adlı Türk
boylarından meydana gelmekteydi.
▪Bilge Kül Kadir Han tarafından Batı Türkistan da
kurulmuştur.
▪Satuk Buğra Han zamanın da İslamiyet’i kabul ettiler.
Karahanlılar ilk Türk Müslüman
devletidir.
▪Karahanlılar,
Gazneliler ile birleşerek Samanoğullarına son verdiler. Gazneliler ile de mücadele etmişlerse de yenilmişlerdir.
▪ İlk ticari amaçlı
kervansaraylar Karahanlılar tarafından yapılmıştır.
▪ Resmi dil olarak
Türkçe’yi kullanmışlardır.
▪Türk İslam Tarihine
ait ilk edebi eserler, bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Eser Yazarı
-Kutadgu Bilig -------------Yusuf Has Hacip
-Divan-ı Hikmet
-----------Ahmet Yesevi
-Divan-ı Lügat-i Türk
-----Kaşgarlı Mahmut
-Atabet-ül Hakayık
--------Edip Ahmet Yükneki
▪Devletin en parlak
zamanı, Yusuf Kadir Han zamanıdır.
▪Yusuf Kadir Han’ın
ölümünden sonra devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı.
▪Doğu Karahanlılara
Karahitaylar, Batı Karahanlılara ise Harzemşahlar son vermiştir.
GAZNELİLER (963-1187)
▪ Samanoğullarının
Horasan Valisi Alp Tekin, bu
devletin zayıflamasından yararlanarak Afkanistan’da ki Gazne şehrine egemen olarak devletini kurmuştur.En parlak dönemi Gazneli Mahmut zamanıdır.
▪Gazneli Mahmut,
Hindistan’a 17 sefer yaptı. Bu seferlerde büyük başarı kazandı ve Hindistan
da İslamiyet yayılmaya başladı.
▪Gazneli Mahmut, Karahanlılar ile birleşerek
Samanoğulları’na son verdi.
▪Gazneli Mahmut Abbasi
Halifesini, Şii Büveyhioğullarının baskısından kurtardığı için halife,
Mahmut’a “Sultan” ünvanını verdi.
Böylece Gazneli Mahmut, Sultan ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarı olmuştur.
▪Sultan Mesut dönemin
de, Tuğrul ve Çağrı Bey komutasındaki Selçuklular ile Dandanakan Savaşı yapıldı(1040).Gazneliler bu savaştaki
yenilgiden sonra, bir daha
toparlanamayarak yıkılışa geçtiler.
▪Gazneliler, Gurlular tarafından yıkıldı.
|
A-Kuruluş Devri
▪Selçuklular,
Oğuzların Üçok kolunun, Kınık Boyu’na mensuptur.
▪Selçukların atası
kabul edilen Dukak, Oğuz Yabğu
Devletinde Subaşıydı. Dukak’ın ölümünden sonra yerine Selçuk Bey geçti.
▪Selçuk Bey, Oğuz
Yabğusu ile arası açılınca, kendine bağlı kuvvetlerle Cent şehrine yerleşti.
Burada İslam dinini kabul etti.
▪Selçuk Bey’den sonra
yerine oğlu Arslan Yabğu ğeçti.
Gazneli Mahmut, Arslan Yabğu’yu yakalatarak hapsettirdi.
▪Arslan Yabğu’nun
ölümünden sonra Selçukluların başına Selçuk Bey’in torunları olan Tuğrul ve Çağrı Bey geçti.
▪Tuğrul ve Çağrı Bey
Gazneliler ile Dandanakan Savaşını yaptılar(1040).
Dandanakan Savaşı’nın Sonuçları:
1-Gazneliler yıkılış dönemine girerken Selçuklularda yükselme
dönemi başladı.
2-Devletin merkezi Nişabur
dan Rey’e taşındı.
3-Tuğrul Bey sultan ilan edildi ve Selçuklu Devleti resmen
kuruldu.
▪Bu dönemde Selçuklular
Bizans ile Pasinler Savaşını yaptı
(1048). Bu savaş Selçukluların Bizans ile yaptığı ilk savaş ve ilk zaferdir.
B- Yükselme Devri
▪Tuğrul Bey’in
ölümünden sonra yerine Alp Arslan
geçti.
▪ Alp Arslan Kars, Gürcistan ve Ani Kalesini ele
geçirdi.
▪ Bizans ordusu Türk
akınlarını durdurmak ve Türkleri Anadolu dan atmak için Türkler ile Malazgirt Savaşını yaptı(1071).
Malazgirt Savaşının Önemi :
1-Anadolunun kapıları Türklere açıldı.
2-Türkiye tarihi bu savaşla başladı.
3-Bizans vergiye bağlandı .
▪ Alp Arslan dan sonra
oğlu Melikşah hükümdar oldu.
▪ Melikşah zamanı
Selçuklular’ın en parlak dönemidir.
▪Vezir Nizam’ül Mülk, Nizamiye Medreselerini
ve İkta sistemini kurarak devletin yükselmesinde önemli rol oynadı.
C- Yıkılma Devri
▪Melikşah’ın ölümünden
sonra taht kavgaları başladı. Bu durum merkezi otoritenin zayıflamasına neden
oldu.
▪Sultan Sancar’ın, Karahitaylılar ile yaptığı Katvan Savaşını (1141)
kaybetmesi devletin zayıflamasına zemin hazırladı.
▪Sultan Sancar’ın Oğuz
isyanını bastıramaması ve ölmesi üzerine Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı.
▪Devletin
yıkılmasında: Haçlı seferleri, Türkmenlerin devlete küstürülmeside etkili
olmuştur.
▪Büyük Selçuklu
Devletinin zayıflamasından sonra bu aileye mensup kişiler; Anadolu Selçukluları,
Suriye Selçukluları, Kirman Selçukluları, Irak Selçuklularını kurdular.
|
1-Devlet
Yönetimi
▪Ülke hanedan üyelerinin ortak malı idi. Bu durum devletlerin kısa
sürede yıkılmasına neden olmuştur.
▪Devletin başında Sultan,Han,Hakan ünvanlı bir hükümdar
bulunurdu.
▪Sultandan sonra en
yetkili kişi Vezirdi. Sultanın eşi
“Hatun” da yönetimde söz sahibi
idi.
▪Sultandan sonra
yerine oğlu hükümdar olurdu. Para bastırmak, hutbe okutmak hükümdarlık
simgelerindendi.
▪Devlet işleri Divan adı verilen bir kurulda
görüşülürdü.Divana Vezir başkanlık
ederdi.
▪Ülke yönetim
bakımından eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletleri yöneten Şehzadelerin yaşları küçük ise yanlarına Atabeyler gönderilirdi. Atabey, şehzadenin askerlik, yönetim ve
eğitim bakımından yetişmesini sağlardı.
▪Mahkeme, adalet ve
hukuk işlerine Kadılar bakardı.
2-Ordu
▪Onlu sisteme göre
ordularını teşkilatlandıran Karahanlılar da orduyu Subaşı denilen ordu komutanı idare ederdi. Savaşlarda en çok
kullanılan taktik “Turan Taktiği”
idi.
▪Gazne ordusu farklı
milletlerden oluşuyordu. Bu durum Gaznelilerin kısa sürede yıkılmasına neden
olmuştur.
▪Selçuklu ordusu ise
daha teşkilatlı idi. Büyük Selçuklular ordularını üçe bölmüşlerdi:
-Gulam Askerleri (Hassa Ordusu): Genellikle
savaş sonunda esir edilen
gençlerden oluşuyordu.Hükümdarın yanında bulunan ve maaş alan askerlerdi.
-İkta Askerleri: Selçukluların askeri
teşkilatta yaptığı en önemli
yeniliktir. Komutan veya askerlere hizmet karşılığı verilen topraklara “İkta” denirdi. İkta sahipleri bu
toprakların karşılığında asker beslerlerdi. Bu askerlere “İkta Askerleri” denirdi. Bu uygulama ile devlet hazineden para
harcamadan güçlü bir orduya sahip olmuş, üretimde süreklilik, topraklarda güvenlik
sağlanmıştır.
-Yardımcı Kuvvetler:Selçukluların
egemenliğini tanımış devletlerin
savaş sırasında gönderdiği kuvvetlerden oluşmaktaydı.
3-Sosyal ve Kültürel Yaşam
▪Halk göçebeler,
köylüler ve şehirliler olmak üzere üçe ayrılırdı. Göçebeler hayvancılıkla,
köylüler tarım ve hayvancılık ile, şehirliler ise ticaret ve sanatla uğraşırlardı.
▪Türk toplumunda
ayrıcalıklı sınıflar yoktu. Toplumda sıkı bir yardımlaşma duygusu hakim idi.
Yardımsever insanlar bir araya gelerek vakıflar kuruyorlardı.
4-Dil Edebiyat ve Bilim
▪Türk İslam
devletlerinde genel olarak resmi dil
Farsça, bilim dili ise Arapça idi. Yalnız Karahanlılarda Türkçe hem resmi
dil hem de bilim dili olmuştur.
▪Kaşgarlı Mahmut, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin
üstünlüklerini göstermek amacıyla “Divan-ı
Lügat it Türk” ü yazmıştır.
▪Büyük Selçuklu veziri
Nizam’ül Mülk , Alp Arslan’ın emri
ile “Nizamiye Medreselerini” kurmuştur.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.