11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları (Biryay) sayfa 37

SAYFA 37
II. ÜNİTE
Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler

Bu şiirin yazılış amacının ne olabileceği konusunda beyin fırtınası yapınız. Konuyla ilgili ileri sürülen görüşleri arkadaşlarınızla değerlendiriniz. Şiirin yazılış amacı olarak belirlediğiniz fikirleri uygun başlık altında defterinize yazınız.

Hürriyet Kasidesi adlı şiir, "hürriyet"i övmek, toplum ve birey için hürriyetin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymak amacıyla yazılmıştır.


Dokuzuncu sınıfta öğrendiğiniz şiir inceleme yöntemine göre kasidenin ahenk özelliklerini, nazım birimini, temasını ve imgelerini bulup aşağıdaki tablonun ilgili bölümüne yazınız.

Ölçü	Ses benzerlikleri	Söyleyiş tarzı	Nazım birimi	Tema	İmgeler
Aruz ölçüsü kullanılmılç Mefâîlün/ mefâîlün/ mefâîlün/ mefâilün.	Mısra sonların­daki "-den" ekle­ri redif, rediften önceki"-et” ses­leri tam kafiyedir.	Soyut bir kavram övülmüştür. Şiirde mübalağalar olsa da aşırı değildir.	Beyit	Hürriyet	Vatan yolunda top­rak olmak, hamiyet kanıyla yoğrulmak, gayret-cevher, zin­cire vurulmuş as­lan, hürriyetin güzel yüzü...

1. Tanzimat Döneminden önce yazılan klasik kasidelerde hangi temalar işlenirdi?

Divan edebiyatında yazılan kasidelerde çoğunlukla padişahlar, devlet büyükleri övülmüştür.

2. Namık Kemal'in kasidesinde işlediği tema ile klasik kasidede ele alınan temayı karşılaştırınız. Karşılaştırma sonucunda belirlediğiniz benzerlik ya da farklılıkları defterinize yazınız.
KLASİK KASİDELERDE İŞLENEN TEMALAR:Din ve devlet büyüklerine övgü, tasavvuf ve ahlak, aşk, tabiat güzellikleri   
HÜRRİYET KASİDESİNDE İŞLENENEN TEMA: "Hürriyet", toplumsal tema işlenmiştir.

3. Lirik, epik veya didaktik şiirler birbirlerinden farklı ton ve vurguyla okunur. Namık Kemal'in kasidesi, bu şiir türlerinden hangisine uygun ton ve vurguyla okunmalıdır? Neden?

Epik bir tonlama ve vurguyla okunmalıdır. Çünkü şiir hürriyetin niteliğine uygun olarak yiğitçe, mertçe bir üslupla yazılmıştır.

4. Şiirin söyleyiş tarzı ile yazıldığı dönemin sosyal ve siyasi yapısı arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.

Şiirde hürriyete övgü temasının şekillendirdiği epikçe söyleyiş tarzı dönemin sosyal ve siyasi yapısıyla yakından ilgilidir.

Şiiri beş bölüme ayırmanız istenseydi bunu neye göre yapardınız? Bu beş bölümün başlangıç ve bitiş birimlerini, birimler arasındaki bağlantıyı aşağıdaki tabloya yazınız.
Şiiri beş bölüme ayırmamız gerekseydi
1 Bölüm: 1-4. beyitler-Millete duyulan sevgi ve hürmet
2. Bölüm 5-8. beyitler: Dünya zevklerine tapan insanlar
3. Bölüm: 9-14. beyitler: Azimli olmak, çalışmak, tevekkül etmek
4. Bölüm: 15-23. beyitler: Osmanlının yiğitliği, hürriyet sevdası
5. Bölüm 24. - .... beyitler: Hürriyete övgüler

Şiirin birkaç beyitini çıkardığınızda söyleyişte, ahenkte, anlamda aksaklık, eksiklik veya bozulma olup olmayacağını tartışınız. Ulaştığınız sonucu defterinize yazınız.

Şiirin birkaç beytini çıkardığımızda söyleyişte, ahenkte, anlamda bozulma olur. Şiirin anlam bütünlüğü kaybolur. Bu da Tanzimat dönemi şiirlerinde konu ve anlam bütünlüğüne önem verildiğini gösterir.

5. Şair, "bâb-ı hükümet, ey yâreli şîr-i jiyân" sözleriyle kimi veya neyi kastetmektedir?

bâb-ı hükümet: hükümet kapısı - hükümet kastediliyor. yâreli şîr-i jiyân: (yaralı kükreyen aslan) milleti, halkı kastediyor.

6. Şiirde geçen "millet, vatan, devlet, hürriyet" gibi kelimelerin Tanzimat Döneminin tarihî ve sosyal değerleriyle ilişkisini açıklayınız. Dönemin anlayışını ve değerlerini yansıtan diğer kelimeleri de siz söyleyiniz.
7. Şiirde işlenen temanın, Tanzimat yıllarında yaşanan sosyal, siyasi gelişme ve değişmelerle ilişkisini açıklayınız.


Tanzimat donemi, yeni değer ve kavramlarla yeni türlerin bir arada kullanıldığı bir dönemdir. Bu devirde başlatılan sosyal, siyasi, askerî, ekonomik, İdarî yenilikler, insanların dünya algısını da belli oranda etkilemiştir. Eskiden insanların hürriyetle ilgili bir sorunları yoktu. Ama devrin sosyal ve siyasi yapısının etkisiyle hürriyet üzerinde konuşmak değerli bir hâl aldı. Bunun en önemli sebebi, Osmanlı devletinin zor bir devirden geçmesidir. Devlet, savaşlarda yeniliyor, ekonomik yönden kötüye gidiyordu. Bu durumda yaşayan insanlar da ülkelerinin bağımsızlığını kaybedeceğinden korkuyorlardı. Şair de hürriyet'in bu devirde yaşayanlar için neden önemli olduğunu şiirinde anlatmaya çalışmıştır. Sonuç olarak, bu şiirin devrin gerçekliğini doğru bir biçimde yansıttığını söyleyebiliriz. Dönemin anlayışını ve değerlerini yansıtan diğer kelimeler:

“Cihangirane bir devlet çıkardık bir aşiretten —> tarihi bir değeri

Mürevvet-mend olan mazluma el çekmez ianetten —> sosyal değeri

Çıkar asar-ı rahmet ihtilaf-ı rey-i ümmetten —> sosyal değeri