Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir

 

Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirin özellikleri:

• Kurtuluş Savaşı’nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkmış, dünyadaki milliyetçilik akımından etkilenmiştir.
• Milliyetçi bir yapısının olması nedeniyle Türk diline büyük önem verilmiştir.
• Yabancı dillerin dil kuralları terk edilmiştir.
• Yabancı sözcükler yerine mümkün olduğunda Türkçe karşılıkları kullanılmıştır.
• Hece vezni kullanılmıştır.
• Millî konulara yer verilmiştir, millî hisler ön plândadır.
• Sözcükler ilk anlamlarıyla kullanılır.
• Şiirlerde halk arasından seçilmiş sıradan insanlar vardır.
• Şairler şiirlerini, Kültür Haftası, Hisar, Çınaraltı gibi dergilerde yayımlamışlardır.

Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirin tema ve içerik bakımından Halk şiiri ve Millî edebiyat dönemi şiiriyle benzer ve farklı özelliklere göre karşılaştıracak olursak;

• Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirlerde genellikle bireysel nitelikli konular işlenmiş gibi görünse de aslında şairler bireysel olarak çıktıkları yolda milli ve yerli konuları ve manzaraları işlemişlerdir.
• Halk şiiri ve Millî edebiyat dönemi şiirleriyle Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir benzer temalar etrafında şiirler yazılmıştır.
• Şiirlerde hece ölçüsü ve ahenk unsurları başarıyla kullanılmıştır.
• Şiirlerde hemen hemen aynı edebî sanatlar kullanılmıştır.
• Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler birer dergi etrafında kümelenmişlerdir.
• Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler, batı edebiyatçılarından diğerlerine göre daha fazla etkilenmişlerdir.

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şairler ve Edebi Topluluklar

1. AHMET KUTSİ TECER (1901 – 1967)

• “Neredesin?” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
• Şair ve oyun yazarıdır.
• Halk şiiri geleneğine bağlı bir şairidir; Âşık Veysel’i edebiyat dünyamıza o tanıtmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Şiirler
• Oyunları: Koçyiğit Köroğlu, Köşebaşı.

2. ARİF NİHAT ASYA (1904 – 1975)

• “Bayrak Şairi” olarak bilinir.
• Hece ve aruzu kullandığı şiirlerin yanı sıra serbest şiirler de yazmıştır.
• Dini ve millî duyguları, kahramanlıkları sade bir dille şiirleştirmiştir.
• Rubai türünün son ustalarındandır.
• Eserleri:
• Şiir: Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Kıbrıs Rubaileri, Köprü.
• Mensur Şiir: Yastığımın Rüyası, Ayetler.
• Düzyazı: Kanatlar ve Gagalar, Terazi Kendini Tartmaz.

3. KEMALETTİN KAMU (1901 – 1948)

• Vatan sevgisini, aşk, gurbet ve doğa sevgisini işlediği şiirleriyle tanınır.
• “Bingöl Çobanları” adlı pastoral şiiri oldukça ünlüdür.
• Eserleri:
• Şiir: Gurbet, Bingöl Çobanları

4. ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI (1904 – 1946)

• Hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
• Anadolu’yu, tarihi, deniz güzelliklerini işlemiştir.
• Eserleri:
• Şiir: Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri

5. ORHAN ŞAİK GÖKYAY (1902 – 1994)

• Önceleri âşık tarzına uygun, çoğunlukla ulusal konuları işleyen lirik şiirler yazdı.
• 1940′lardan sonra edebiyat tarihi, folklor ve halk edebiyatı araştırmalarına yöneldi.
• Eserleri:
• Şiir: Bu Vatan Kimin?
• Düzyazı: Dedem Korkut’un Kitabı, Kâtip Çelebi’den Seçmeler, Destursuz Bağa Girenler

6. ZEKİ ÖMER DEFNE (1903 – 1992)

• Halk Edebiyatı geleneklerine bağlı ve hece ölçüsünde çağdaş şiirler yazdı.
• Anadolu’yu şiirlerinin ana teması olarak aldı. Yurt güzellemeleriyle tanındı.
• Eserleri:
• Şiir: Denizden Çalınmış Ülke, Sessiz Nehir, Kardelenler

7. BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR (1908 – 1969)

• Halk şiiri biçim özellikleriyle şiirler yazmıştır.
• Atatürk’e ve cumhuriyete olan sevgisini anlatmıştır.
• “Ankaralı Âşık Ömer” takma adıyla şiirler de yazmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Erciyes’ten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çarpıyor, Benden İçeri

8. MİTHAT CEMAL KUNTAY (1885 – 1956)

• Milli edebiyatçıların dil anlayışlarına uygun olarak hem heceyle hem de aruzla epik şiirler yazmıştır.
• Şiirleri dışında önemli eseri ‘Üç İstanbul’ adlı romanıdır.
• Eserleri:
• Şiir: Türk’ün Şehnamesi
• Roman: Üç İstanbul

BEŞ HECECİLER

Milli Edebiyat döneminde ortaya çıkan “Beş Hececiler” de Milli Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren edebi gruplar arasında sayılır. Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon ve Faruk Nafiz Çamlıbel’in oluşturduğu bu grubun kaynağı halk şiiri olup genellikle vatan ve millet sevgisini işlerler. Bu akımda Memleketçi bir şiir anlayışı hâkimdir.

Şiire 1. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında başlayan, Mütareke yıllarında şöhret kazanan Beş  Hececiler, Anadolu’yu ve vasat insan tipini şiire soktular. Memleket sevgisi, yurt güzellikleri, kahramanlık ve  yiğitlik, işledikleri başlıca konulardır.

Hecenin bu beş şairi millî edebiyat akımından etkilenmiş  ve aruzu bırakarak şiirlerinde heceyi kullanmaya  başlamışlardır. Bunda da oldukça başarılı olmuşlardır. Özellikle Ziya Gökalp’ ten etkilenerek Milli edebiyat akımına yönelmişlerdir.

Beş Hececiler’in Genel Özellikleri

• Hecenin beş şairi adıyla da anılan bu sanatçılar milli  edebiyat akımından etkilenmiş ve şiirlerinde hece veznini kullanmışlardır.
• Şiirde sade ve özentisiz olmayı ve süsten uzak olmayı tercih etmişlerdir.
• Beş hececiler şiire birinci dünya savaşı ve milli mücadele döneminde başlamışlardır.
• Beş hececiler ilk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar daha sonra heceye geçmişlerdir.
• Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar ve yiğitlik gibi temaları işlemişlerdir.
• Hece vezni ile serbest müstezat yazmayı da denediler.
• Mısra kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalmadılar yeni yeni biçimler aradılar.
• Nesir cümlesini şiire aktardılar ve düzyazıdaki söz  dizimini şiirlerde de görülmesi beş hececiler de çok rastlanan bir özelliktir.

Bu topluluğun sanatçıları şunlardır:

1. HALİT FAHRİ OZANSOY (1891 – 1971)

• Aruzla şiire başlamış sonraları heceyle şiirler yazmış ve Beş Hececiler’e katılmıştır.
• Bir öğretmen olan şair, şiirlerinde aşk, ölüm, hüzün konularını sıkça işlemiştir.
• Eserleri:
• Şiir: Cenk Duyguları, Rüya, Efsaneler
• Tiyatro: Sönen Kandiller (Manzum)
• Roman: Sulara Giden Köprü
• Anı: Edebiyatçılar Geçiyor

2. ENİS BEHİÇ KORYÜREK (1892 – 1949)

• Şiire arzula başlamış Ziya Gökalp’ in etkisiyle heceyi kullanmaya başlamıştır.
• “Gemiciler” şiiri başta olmak üzere, Türk denizciliğiyle ilgili şiirleriyle tanınmıştır.
• Son yıllarında tasavvufi şiirler de yazmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Miras, Güneşin Ölümü, Varidat-ı Süleyman (Tasavvufi)

3. YUSUF ZİYA ORTAÇ (1895 – 1967)

• Hem heceyle hem de aruzla şiirler yazmıştır.
• Türk edebiyatının önemli mizah yazarlarındandır.  Akbaba adlı  mizah dergisini çıkarmıştır.
• Eserleri:
• Şiir: Akından Akına, Cenk Ufukları, Yanardağ, Kuş Cıvıltıları (Çocuk Şiirleri)
• Anı: Portreler, Bizim Yokuş (Gazetecilik Anıları)
• Roman: Göç, Uç Katlı Ev
• Fıkra: Beşik, Ocak, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa
• Gezi Yazısı: Göz Ucuyla Avrupa

4. ORHAN SEYFİ ORHON (1890 – 1972)

• Şiire aruzla başlamış sonraları heceyle yazmaya  başlamıştır.  Hece ölçüsüyle gazel biçiminde şiirler de yazmıştır.
• “Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi” adlı manzum masalıyla  sevilmiştir. Mizah çalışmaları da vardır.
• Eserleri:
• Şiir: Fırtına ve Kar, Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi, Gönülden Sesler
• Mizah-Hiciv Hikâyeleri: Asri Kerem, Düğün Gecesi
• Makaleleri: Dün-Bugün-Yarın
• Fıkra: Kulaktan Kulağa

5. FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL (1898 – 1973)

• Aruz ölçüsüyle yazdığı ilk şiirlerden sonra daha çok heceyi kullanmaya başlamıştır.
• Aruzu tamamıyla terk etmeyen şair her iki vezni de ustaca kullanmıştır.
• “Sanat” adlı şiiriyle “memleketçi edebiyat” anlayışının öncülüğünü yapmıştır.
• Hem bireysel duygularını hem de memleket konularını şiirlerinde işlemiştir.
• Düş ile gerçeği kaynaştırdığı epik ve lirik özellikteki şiirler yazmıştır.
• Realist-romantik özellikler taşır.
• “Han Duvarları” şiiriyle sevilmiş bir şairdir.
• Eserleri:
• Şiir: Dinle Neyden. Şarkın Sultanları, Çoban Çeşmesi,  Sudaki Halkalar,  Han Duvarları, Zindan Duvarları, Akıncı Türküleri…
• Tiyatro: Canavar, Akın, Özyurt, Kahraman, Yayla Kartalı… (Çoğu manzumdur)
• Roman: Yıldız Yağmuru, Ayşe’nin Doktoru