12. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS KİTABI CEVAPLARI (SAYFA 16-20) ÖĞRETİCİ METİN ÖRNEKLERİ: BATI'YA DOĞRU

HAZIRLIK (sayfa 16)

1.     Bilimsel bir araştırma yapmak veya geçmişin yaşanmışlıklarını gündeme getirmek isteyen bir kişi hangi yazılı kaynaklardan ne şekilde faydalanır? Sözlü olarak ifade ediniz.

 

Bilimsel bir araştırma yapmak veya geçmişin yaşanmışlıklarını gündeme ge­tirmek isteyen bir kişi, biyografi, otobiyografi, makale, fıkra, deneme, günlük, anı, gezi yazısı ve tarihî kitaplardan faydalanabilir.

2.     Önceki bilgilerinizi de dikkate alarak öğretici metnin yazarı ile hedeflenen okuyucu kitlesi arasında nasıl bir ilişki olduğunu söyleyiniz.

Öğretici metnin yazan ile okur arasında herhangi bir olay, durum veya olgu­nun açıklanması, ispatlanması, hakkında haber verilmesi ya da okurun yönlendi­rilmesi açısından bir ilişki söz konusudur. Çünkü öğretici metinlerin amacı "öğretmek"tir.

3.     Araştırmalarınızdan hareketle "motif kelimesinin kaç farklı şekilde kullanıldığını tartışınız. Bu kelimenin edebiyatta hangi anlama geldiğini sözlü olarak ifade ediniz.

Motif: 1. Yan yana gelerek bir bezeme işini oluşturan ve kendi başlarına bi­rer birlik olan öğelerden her biri.

2. Edebiyat. Bir eserde sık sık tekrarlanan süsleyici öge.

3. Müzik. Bestenin bir parçasına çeşitli yönlerden birlik sağlayan be­lirleyici küçük birim.

 

4.     Atatürk: "Laiklik, yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Bütün yurttaşların vic­dan, ibadet ve din hürriyetini sağlamak demektir." sözüyle laikliğin hangi yönünü ön plana çıkar­mıştır?

5.      

Bu sözle, laikliğin inanç ve vicdan üzerindeki özgürlüğünü vurgu­lanmaktadır.

Sayfa 17

1.     Dil ve anlatım özelliklerinden hareketle Batı'ya Doğru adlı metnin hangi amaçla yazıldığını söyleyiniz.

Batı'ya Doğru adlı metin Batı ve Doğu medeniyeti hakkında yazarının gö­rüşlerini okurlara iletmek amacıyla kaleme alınmıştır.

 

2. a. Metindeki sıkça kullanılan kelime, kelime grupları ve cümleler şunlardır:

• Doğu

• Batı

• Doğulu

• Batılı

• Batı acunu (dünyası)

• Doğu Doğu'dur, Batı da Batı.

2.      a. Batı'ya Doğru adlı metinde sık kullanılan kelime, kelime grupları ve cümleleri tespit edi­niz. Buradan hareketle metinde kullanılan motifleri tahtaya yazınız.

2. a. Metindeki sıkça kullanılan kelime, kelime grupları ve cümleler şunlardır:

• Doğu

• Batı

• Doğulu

• Batılı

• Batı acunu (dünyası)

• Doğu Doğu'dur, Batı da Batı.

b. Tespit ettiğiniz motiflerin bir araya gelerek metinde hangi görevi üstlendiğini sözlü olarak ifade ediniz.

Metinde kullanılan motifler "Doğu" ve "Batı"dır.

b. Bu motifler bir araya gelerek metnin temel düşüncesini oluştururlar.

c. Metnin temel düşüncesini (temasını) meydana getirmek için motiflerin ne şekilde bir araya getirildiğini metinden örnekler vererek söyleyiniz.

c. Motiflerin, metnin temel düşüncesini meydana getirmek için bir plan dahi­linde (giriş, gelişme ve sonuç) bir araya getirilmişlerdir. Örnek cümleler olarak da şu cümleler verilebilir:

• Doğu Doğu'dur, Batı da Batı.

• Bizde bir Doğululuk, Batılılardan bir başkalık var.

• Bizi Doğulu eden bir geçmiş olduğu gibi Batılıyı Batılı eden bir geçmiş, bir gelenek olduğunu düşünmüyoruz.

• Batı'ya doğru... Gidiyoruz Batı'ya doğru.

Sayfa 18

3.     İncelediğiniz deneme metninin planında sırasıyla hangi düşüncelerin ifade edildiğini, bu düşüncelerin nasıl geliştirildiğini ve sonuçlandırıldığını aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

 

3.

Giriş: Doğululuk ve Batılılık nedir? Gelişme: Batı medeniyeti ve kökenleri. Sonuç: Batılı olunmalıdır.

 

4.     Batı'ya Doğru adlı metinde işlenen ana fikrin günümüz öğretici metinlerinde de ele alınıp alınmadığını gerekçeleriyle birlikte sözlü olarak ifade ediniz.

 

4. Batı'ya Doğru adlı metinde ele alınan "Batı ve Batı medeniyeti, Batılılaşma" günümüz öğretici metinlerinde de sıkça işlenmektedir. Çünkü Tanzimat'tan beri yüzünü Batı'ya dönen Türkiye hâlâ Batı medeniyetini örnek almaya devam et­mektedir. Bugün Avrupa Birliği'ne katılmak için aday ülke olması, metindeki temanın canlılığının bir işaretidir.

5.      

İncelediğiniz metnin temasını, Cumhuriyet Döneminin sosyal hayatını oluşturan unsurları ve bunlar arasındaki ilişkiler ile ilgili çıkarımlarınızı aşağıdaki şemaya yazınız.

SAYFA 19

6.     Batı'ya Doğru adlı metnin, yazıldığı dönemin sosyal, siyasi düşünce akımlarından hangisi etrafında kaleme alındığını defterinize yazınız.

 

6. Batı'ya Doğru adlı metin yazıldığı dönemin sosyal ve siyasi akımı olan "Ba­tılılaşma" etrafında kaleme alınmıştır.

7. a. Batı'ya Doğru adlı metni dil ve anlatım özellikleri bakımından inceleyerek metne ait özel­likleri aşağıdaki tabloya yazınız.

Dil ve Anlatım Özellikleri	Batı'ya Doğru
Açık	Metin açık bir anlama sahiptir.
Duru	Metinde gereksiz sözcükler kullanılmamıştır.
Akıcı	Metinde söyleyiş olarak akıcılık vardır.
Tutarlı	Savunulan görüşler baştan sona tutarlıdır.
Süslü (Sanatlı)	Sade ve sanatsız bir anlatımı vardır.
Objektif	Yazarın görüşlerini yansıttığı için subjektiftir. (öznel)

b. Yukarıdaki tabloya göre deneme türünün dil ve anlatım özelliklerini maddeler hâlinde aşağıya yazınız.

Sınıf üç gruba ayrılır. Grup sözcüleri seçilir. Birinci grup Batı'ya Doğru adlı metinde kullanılan kavramları, ikinci grup terimleri, üçüncü grup gündelik hayata ait kelimeleri ve kelime gruplarını tespit eder. Her grup bulduğu kelimelerin ve kelime gruplarının ne amaçla kullanıldığını belirler. Ulaşılan sonuçlar grup sözcüleri tarafından maddeler hâlinde tahtaya yazılır.

1. GRUP: Batı'ya Doğru adlı metinde kullanılan kavramlar:

• Doğululuk

• Batılılık

• Batı, Yunan, Latin uygarlığı

• Erdem

• Gelenek

2. GRUP: Batı'ya Doğru adlı metindeki terimler:

• Doğu

• Batı

• Orta Çağ

• Yenileşme Çağı

• Masal

3. GRUP: Batı'ya Doğru adlı metindeki gündelik hayata ait kelime ve kelime grupları:

• Bir kurt düştü içimize.

• Bizim elimiz, kemiğimiz başka mı?

8. Biliyor muyuz bir Yunan uygarlığını, Latin uygarlığını? Yunanlılardan, Romalılardan sonra Batı acunu bir Orta Çağ, bir uyanış, Yenileşme Çağı geçirmiş; Orta Çağda da uyanış yüzyıllarında da birtakım bilginler, bilgeler gelmiş, dörütmenler gelmiş, yazılarıyla, yaptıklarıyla etkilemişler çevreyi, biz onları biliyor muyuz? Bugünkü Avrupa uygarlığında bütün o geçmiş, çok eski yüzyıl­ların damgası, yankıları vardır. Biz işte o damgayı görmüyor, o yankıları duymuyoruz. Bunun için de bütünü ile kavrayamıyoruz o uygarlığı.

Batı'ya doğru... Gidiyoruz Batı'ya doğru. Bir kez çıkmışız yola, kimse durduramaz artık... Peki ya hangi Batı'ya? Bugünkü Batı'ya gitmekle iş bitmez; gerçekten, şöyle içinden anlayıp benimseye­nleyiz bugünkü Batı uygarlığını; bütün geçmişini incelemek, öğrenmek, kavramak gerektir.

Yukarıdaki paragrafları da göz önünde bulundurarak Batı'ya Doğru adlı metni, yazarın kelime tercihleri bakımından inceleyiniz. Sonuçları sebepleriyle birlikte tahtaya yazınız.

8. Yazarın kelime tercihlerine dikkat edildiğinde yaşayan, canlı ve sade bir Türkçenin olduğu dikkat çekmektedir. Çünkü Cumhuriyet Döneminde sade bir Türkçe ile insanın her hâlini ifade etmesi amaçlanmıştır.

 

9. Batı'ya Doğru adlı metinde pastoral, epik, lirik, mizahi, duygusal ve öğretici anlatım türlerinin kullanıldığı birkaç örnek cümleyi aşağıdaki tabloya yazınız. Buradan hareketle metinde hangi anlatım türünün veya türlerinin ağır bastığını sözlü olarak ifade ediniz.

SAYFA 20

9. Metinde öğretici anlatım ağır basmaktadır.

Anlatım Türleri    Anlatım Türlerinin Kullanıldığı Cümleler

Pastoral —

Epik —

Lirik               Batı'ya gidiyoruz, gideceğiz.

Mizahi              Gidiyoruz Batı'ya doğru. Bir kez çıkmışız yola kimse durduramaz artık.

Duygusal           Bizim etimiz, kemiğimiz başka mı? Doğa başka türlü mü yaratmış bizi?

Öğretici           Metnin tamamına yakını öğretici anlatıma sahiptir.

10. Batı'ya Doğru adlı metin yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından deneme geleneğine aittir.

10. Yapı, tema, dil ve anlatım özelliklerinden hareketle Batı'ya Doğru adlı metnin hangi geleneğe ait olduğunu söyleyiniz.

10. Batı'ya Doğru adlı metin yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından deneme geleneğine aittir.

12. Batı'ya Doğru adlı metinde dile getirilen temayı başka bir yazar aynı şekilde işler miydi? Niçin? Buradan hareketle yazar ile eser arasındaki ilişkiyi sözlü olarak ifade ediniz.

12. Batı'ya Doğru adlı metinde dile getirilen temayı başka bir yazarın aynı şe­kilde işlemesi söz konusu değildir. Çünkü metin ve üslup o yazara aittir. Bu aynı temanın işlenemeyeceği anlamına gelmez. Aynı tema farklı yazarlar tarafından kendi üslup özelliklerine göre işlenebilir. Böylelikle de her bir metin özgün bir an­latıma sahip olur.