DEMOKRASİ DERS NOTLARI

DEMOKRASİ DERS NOTLARI

HAK, ÖZGÜRLÜK VE EŞİTLİK KAVRAMLARI

Hak: Hukuk düzeninin kişilere tanıdığı yetkilerdir.

Özgürlük: Kişinin doğuştan sahip olduğu haklarını kullanabilmesidir.

Eşitlik: Hak ve özgürlükleri kullanmada tüm bireylerin aynı düzeyde olmasıdır.

Adalet: Hak ve hukukun gerçekleşmesi yerini bulması

Adalet kavramının sözlükteki anlamı “yasalara uygun olma”dır.

Devlet: Esas olarak toplumun mutluluğunu gerçekleştirmeyi amaçlayan örgütlenmiş kurumdur.

Devlet kavramının ortay çıkışını Thomas Hobbes,  John Locke ve J.J. Rousseau “toplum sözleşmesi”ne dayandırır.

Devletin Temel Unsurları:

1.       Ülke: Devletin fiziki unsurudur.

Devleti bir canlıya benzetirsek, canlıdaki gövde, devlette ülkeyle aynıdır.

2.       Toplum: (Ulus) : Ortak bir tarih, bir arada yaşama, ırk ve köken birliğiyle bir araya gelen insanlardan oluşur.

3.       Egemenlik: Devletin emretme ve karar verme hakkı.

LAİKLİK:  Felsefi ve dinsel inançlar karşısında devletin tarafsızlığı

Voltaire: “Düşüncelerinize katılmıyorum; ancak onlara saygı duyuyorum.” Sözüyle hoşgörü kavramına vurgu yapmıştır.

Hukuk Devletinin Unsurları:

1.       Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması.

2.       Yasaların anayasaya uygunluğunun denetimi.

Not: Yasaların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM iç tüzüğünün Anayasa’ya biçim ve esas bakımından uygunluğunu Anayasa Mahkemesi denetler.

Kuvvetler Ayrılığı ilkesi: Yasama, yürütme ve yargı yetkisinin ayrı devlet organlarınca kullanılmasıdır.

Kuvvetler Ayrılığı ilkesinin faydası despotik uygulamaları önlemektir.

Sosyal Devlet: Vatandaşlarının sosyal ve ekonomik durumları ile ilgilenen, onlara yaraşır bir yaşam düzeyi sağlamayı amaçlayan devlettir.

YASAMA: Kanunları yapan, değiştiren ve kaldıran organdır.

Yasama yetkisi Türk milleti adına TBMM’ye aittir.

Not: Bütçeyi kabul etme, para basılmasına ve savaş ilanına karar verme ve uluslar arası anlaşmaları onaylama da TBMM’ye aittir.

Not: TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğun ile genel ve özel af ilan edebilir.

Anayasada 1. Maddede devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu, 2. Maddede ise Cumhuriyetin nitelikleri vardır.

YÜRÜTME: Yasamanın kabul ettiği yasaları uygular.

Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna (Hükümet) aittir.

TBMM, Bakanlar Kurulunu “soru”, “genel görüşme”, “Meclis araştırması”, “Meclis soruşturması” ve “gensoru” yollarıyla denetler.

SORU: Bakanlar Kurulu adına, sözlü ve yazılı olarak yanıtlanmak üzere başbakan ve bakanlardan bilgi istenmesidir.

GENSORU: Bir siyasal parti grubu adına veya en az 20 milletvekilinin imzasıyla verilen önergedir.

Not: Bakanlar Kurulunun mali denetimini “Sayıştay” yapar.

YARGI: Türk ulusu adına bağımsız mahkemelere verilmiştir.

Not: Laiklik ilkesine anayasamızda ilk kez 1937’de yer verilmiştir.

Not: Ülkenin içine düştüğü anarşi ve terör ortamının etkisiyle hazırlanan anayasa 1982 anayasasıdır.

Not: Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında öze dokunulamaması ölçütü 1961 Anayasası ile hukuka girmiştir.

Not: Bütün insanların sahip olması gereken evrensel değerlere “insan hakları denir.

 DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI DERS NOTLARI İNDİR