11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı Cevapları - Sayfa 120-127 Biryay 2013) Servet-i Fünun Döneminde Roman

III. Ünite

Servetifünun Edebiyatı

Roman

Hazırlık

Sayfa 120

1.   Daha önce öğrendiğiniz realizm akımının özelliklerini maddeler hâlinde tahtaya yazarak tekrar ediniz.

http://www.edebiyatogretmeni.tk/edebi-akimlar/realizm.html

2.   Hayalle gerçek her zaman birbiriyle örtüşür mü? Neden?

Hayalle gerçek her zaman birbiriyle örtüşmez. Hayal ettiğimiz şeyler, gerçek hayatta gerçekleşmeyebilir.

3.   Kurduğunuz hayallerle gerçek yaşamınızdaki olayların çatıştığı durumlara örnekler veriniz.

SAYFA: 124

1.ETKİNLİK

Şemadan hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

b.   Ahmet Cemil’in hayalleri çevresinde gelişen bu olaylar; bir insanın hayatında ya­şayabileceği gerçekler midir? Belirtiniz. Romanın temasını ve temanın olay örgüsüyle olan bağlantısını açıklayınız.

Ahmet Cemil'in hayalleri çevresinde gelişen bu olaylar bir insanın yaşayabileceği, gerçeklikle ilgisi olan olaylardır. Romanın teması hayal kırıklığıdır. Ahmet Cemil’in hayalleri, iyi bir yazar olmak, Lamia’yla evlenmek ve kız kardeşinin mutlu bir evlilik yapmasını sağlamaktır. Ancak bu hayalleri gerçekleşmez. Kız- kardeşi ölür Lamia'yı kaybeder, eserini yakar. Bütün umutlarını tüketerek İstanbul'u terk eder.

c.   Olay örgüsünü gösteren şemadan da yararlanarak bu romanın tamamına hâkim olan, bütünlük sağlayan olayı ve bunun olay örgüsündeki yerini açıklayınız.

Sevdiği kız olan Lamia’nın başkasıyla evleneceğini öğrenmesi bütün olay örgüsüne hakim olan gelişmedir. Lamia’yı kaybetmesi onun bütün ümitlerini yıkmıştır. Onun için başka hiçbir şeyin önemi kalmamıştır.

ç. Romandaki kişileri ve bunların özelliklerini belirtiniz. Bu kişilerin olay örgüsündeki rollerini, birbirleriyle olan bağlantılarını açıklayınız.

AHMET CEMİL: Başarılı bir lise hayatı sürerken,son sınıfta babasını kaybeder ve hayat mücadelesine çok erken başlar.Amacı şiire başka bir yön vermek iken babasının ölümü her şeyi alt üst eder.Hayalleri olan bir gençtir.Babasının ardından kız kardeşi İkbal’in ölümü,son olarak da yakın dostu olan Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşi Lamia’nın evlenmesiyle tüm hayalleri yıkılır.

HÜSEYİN NAZMİ: Ahmet Cemil’in en yakın dostudur. O da Ahmet Cemil gibi  şiire düşkündür.İkbal’in ağabeyidir.

İKBAL:Ahmet Cemil’in kız kardeşidir.Özellikle babasının ölümünden sonra annesine ve ağabeyine bağlılığı artmıştır.

LAMİA:Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşidir.Güzel ve alımlı bir genç kızdır.Ahmet cemil’in kendisine olan aşkından habersizdir.

d.   Roman kahramanlarından hangileri tip, hangileri karakterdir? Niçin? Cevabınızı ve bunun sebebini aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.

                Ahmet Cemil bir "tip"tir. Çünkü Servetifünun döne­mindeki sanatçıların özelliklerini barındırmaktadır. Anne, Hüseyin Nazmi ve Lamia birer karakterdir. Çünkü bireysel özellikleri dışında herhangi bir düşün­ceyi veya dönemi temsil etmezler.

Bilgi birikiminizden hareketle, metindeki kişilerle, metnin yazıldığı dönemde karşılaşmanın mümkün olup olmadığını tartışınız. Ulaştığınız sonucu kısaca yazınız.

O dönemde romandaki kişilerle karşılaşmak mümkündür. Roman, o dönem insanlarının ruhsal özelliklerini çok iyi yansıtmıştır.

1.   Servet-i Fünûn Dönemi hakkında edindiğiniz tarihî bilgiler ve o dönem sanatçılarının edebiyat anlayışlarından da yola çıkarak romandaki zamanla, metnin yazıldığı dönemin ilişkisini açıklayınız. Za­man, romanda nasıl bir işlevde kullanılmıştır?

Servetifünun dönemi eserlerinde sıkça görülen hayal kırıklığı, yalnızlık, anlaşılamama duygusu bu romanda da ele alınmıştır. Romanda karakterlerin iç dünyaları ayrıntılı biçimde tasvir edilmiştir. Bu du­rum da dönemin sanat anlayışı ile ilgilidir.

Romanda zaman unsuru, kişiler için olumsuz bir etkiye sahiptir. Zaman unsuruyla hayal-gerçek çatışması ortaya konmuştur. (Hayal kırıklığına uğramak, acı gerçekle karşı karşıya kalmak) Ahmet Cemil'in gazetecilik, yazar­lık ve Lamia ile evlenme umutları zamanla suya düşmüştür.

SAYFA 125

2.ETKİNLİK

Daha önce belirlediğiniz görev dağılımına uygun olarak destan, masal, mesnevi türlerine ait seçtiğiniz metni zaman, mekân ve dil anlatım özellikleri açısından inceleyiniz. Grup sözcüleriniz aracılığıyla grubunuzun üzerinde çalıştığı metinle ilgili tespitlerinizi sınıf arkadaşlarınızla paylaşı­nız. Bu türlerin zaman, mekân ve dil anlatım yönünden ortak özelliklerini defterinize yazınız.

3.ETKİNLİK

a.   Romanda okuduğunuz metinlerden, olayların geçtiği yerlerle ilgili sözcükleri tespit ediniz. Bu sözcüklerden hareketle mekânı belirleyiniz. Destan, masal, mesnevi türlerini ve okuduğunuz metni mekânın gerçeklikle ilgisi yönünden karşılaştırınız. Tespitlerinizi aşağıdaki tabloya yazınız.

	Destan	Masal	Mesnevi	Roman
Mekân	Gerçeğe yakın yerler	Hayal ürünü yerler	Gerçeğe yakın veya ha­yal ürünü yerler	Gerçek yerler

b.   Metindeki olaylar, kişi, zaman ve mekân arasındaki bağlantıyı açıklayınız.

Romanda mekanlar ile kişilerin ruh özellikleri arasında bağ kurulmuş. Mekanlar, kişilerin ruh özelliklerini yansıtacak şekilde betimlenmiş. Eserde zaman ve insan arasında da bağ vardır. Ahmet Cemil’in zamandan güzel şeyler beklemesi, hayalleri, fakat umduklarının gerçekleşmemesi gbi.

2.   Romanda Ahmet Cemil’in hülyalarını ve bunların sonuçları etrafında gelişen olayları okurken bütünlüğü bozan bir kopukluk oldu mu? Yazarın ayrıntılara girmesi, kişileri ayrıca özellikleriyle yansıtma­sı olayların akışını ve konunun bağlantısını bozuyor mu? Neden?

Yazarın ayrıntılara girmesi, çok uzun ruh tahlilleri yapması eserin akıcılığını olumsuz etkilemiştir.

3.   a. Kitabınızda okuduğunuz metnin temasını söyleyiniz. Bu metnin temasının, eser (Mai ve Si­yah)in temasıyla olan bağlantısını açıklayınız.

Kitaptaki metnin teması “hayal kırıklığı” Eserin teması da aynıdır.

c.           Metnin temasının, insana özgü gerçekliği nasıl yansıttığını belirtiniz.

İnsanın beklentileri bazen gerçekleşmeyebilir. Umutlar, hayaller insanlar için daima vardır. Bazen bunlar gerçekleşir bazen gerçekleşmez. Eserde “mai” sözcüğü “hayalleri, umutları”, “siyah” sözcüğü “kaybedişi, yıkılışı” temsil etmektedir.

4.   Metinde Ahmet Cemil’in ve diğer kahramanların bulundukları mekânların en ince detaylarını, Ahmet Cemil’in kafasından geçen düşünceleri aktaran bölümleri bulup inceleyiniz. Sizce metinde bu kadar geniş gözlem yapan ve bunları aktaran anlatıcı kim olabilir? Anlatıcının bakış açısını açıklayınız.

Metindeki uzun mekân tasvirlerini ve Ahmet Cemil'in aklından geçenleri ayrıntılı biçimde aktaran anlatıcı, yazarın kendisidir. Ahmet Cemil'le yazar Halit Ziya arasında duygu, düşünce ve edebiyat anlayışı bakımlarından benzerlikler vardır. Bu nedenle Ahmet Cemil'in aslında yazarın kendisi olduğunu söyleye­biliriz. Metinde her  ilahi (tanrısal) anlatıcının bakış açısı vardır.

a.    Daha önce realizm akımıyla ilgili edindiğiniz bilgileri hatırlayarak “Kırmızı ve Siyah”- tan alınan aşağıdaki bölümleri okuyunuz. Stendhal (Sitendal)’ın tabiat tasvirini ve kişilerin ruh tahlillerini yaparken nelere dikkat ettiğini açıklayınız.

Küçük Verrieres (Veryer) şehri Franche-Comte (Frans Komtj’un en güzel şehirle­rinden biri sayılabilir. Kırmızı kiremitli sivri damlı beyaz evleri, koca kestane kümele­rinin en hafif dönemeçlerini bile doldurduğu bir tepenin yamacına dizilir. Bir zaman­lar Ispanyollar tarafından yapılmış ama şimdi yıkıntı durumuna gelmiş surlarının yüz adım kadar aşağısında Doubs (Dobs) ırmağı akar.

Verrieres bir bakıma kuzeyden yüksek bir dağla çevrilmiştir, bu, Jura’nın kolla­rından biridir. Daha ilk ekim soğukları çıkar çıkmaz Verra’nın kat kat dorukları karla dolar. Dağdan kopup gelen bir dere, Doubs’a kavuşmadan önce Verrieres’ten geçer ve birçok kereste yapımevini işletir, bu pek kolay ve şehirliden daha çok köylü olan halkının büyük bir çoğunluğuna belli bir gelir sağlayan sanattır. Ama bu şehirciliği zenginleştiren bıçkılar değildir.

Yanakları al al olmuş ve gözleri yere eğilmişti. On sekiz on dokuz yaşlarında, görünüşte çelimsiz, biçimsiz ama güzel yüz çizgili, gaga burunlu bir delikanlıcıktı. Durgun anlarda, düşünce ve ateş saçan, o iri kara gözler, şu an, en korkunç kin alevi ile parlıyordu. Çok alttan çıkmış, koyu kumral saçlar, alnını basıklaştırıyor, ar­tık, kızgınlık anlarında bu saçlar ona, bir zalimlik duruşu veriyordu. İnsan yüzünün sayısız örnekleri arasında, böylesine göze batan bir özellikle ayrılmış olanı hiç görül­mez belki de. Fidan gibi güzel bir boy, kuvvetten çok çeviklik saçıyordu.

Realizm akımıyla ilgili bilgileri hatırlayalım.

http://www.eodev.biz/index.php/bat-edebiyat-ve-edebi-akmlar/85-edebi-akmlar/979-realizm

b.    Okuduğunuz “Mai ve Siyah” romanı ile “Kırmızı ve Siyah” romanını tasvirlerin özel­likleri açısından karşılaştırınız. Karşılaştırma sonucundan yararlanarak aşağıdaki cümlede bulunan noktalı yere uygun sözcüğü yazınız.

“Mai ve Siyah” romanı, realizm akımının etkisinde yazılmıştır.

5. Aşağıdaki şemada verilen türlerin ait oldukları edebî dönemleri inceleyerek “Mai ve Siyah” ro­manının hangi geleneğe bağlı olabileceğini açıklayınız. SAYFA 126 6.   Servet-i Fünûn Döneminde yaşayan aydınları ve onların yaşam şekillerini, o dönem edebiyatçıla­rının eski-yeni tartışmalarını dikkate alarak romanla, yazıldığı dönemi karşılaştırınız. Sonuçları sıralayınız. Sonuçlardan hareketle “Mai ve Siyah” adlı romanın oluşumunu sağlayan zihniyeti belirtiniz. Roman, Servet-i Fünun dönemindeki sanatçıların ruhsal özelliklerini, yaşam şekillerini yansıtmaktadır.  Özellikle romandaki eski edebiyat yanlılarının sert eleştirilerine maruz kalan Ahmet Cemil'in kendi eserini yakması ve ede­biyattan uzaklaşması bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. a.    “Mai ve Siyah” romanının edebiyat tarihimizdeki yeri hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınıza aktarınız. Roman edebi bakımdan güçlü, teknik bakımdan başarılı bir eserdir. Romancılığımızın Batılı roman tekniğine en çok yaklaştığı ilk eser olarak görülmektedir. Roman kurgu yönünden de başarılıdır. Roman kahramanının yazarı yansıtması da edebiyatımızda ilk defa görülen bir özelliktir. b.   “Mai ve Siyah” romanının temasını, romanın bir edebî eser olarak değerini tartışı­nız. Ulaştığınız sonuçları defterinize sıralayınız. Üstte a maddesinde açıklandı. Kitabınızda Ahmet Cemil’in ders vermek için yola çıktığı akşamlarda tasvir edilen so­kağı, gittiği evi ve ruh hâlini anlatan bölümü tekrar okuyunuz. Ayrıntılarıylleft: solid windowtext 1.0pt; border-right: none; border-top: solid windowtext 1.0pt; height: 22.55pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; mso-height-rule: exactly; padding: 0cm .5pt 0cm .5pt; width: 80.65pt;" valign="top" width="108"> Yazar, duygu ve düşüncelerini gizler. Gözleme dayalı ve nesnel bir anlatım vardır. Betimlemeler, roman kahramanlarının ruhsal ve çevresel özelliklerini ortaya koymak amacıyla yapılır. Realist romanlarda gerçekçilik: Realist romanlar dış dünyayı olduğu gibi yansıtan bir ayna gibidir. Mekanlar ve kişiler betimlenirken gerçeklikten uzaklaşılmaz. 7.   Daha önce örneklerini okuduğunuz destan, masal ve mesneviler; Tanzimat Döneminde yazıl­mış “İntibah” romanını “Mai ve Siyah” ile yapı açısından karşılaştırınız. Karşılaştırma sonucundan hare­ketle teknik olarak Servet-i Fünûn romanının nasıl bir yapıya ulaştığını açıklayınız. İki romanda da aşkın etkisi dile getirilmiş.

Mesnevi

İntibah

Mai ve Siyah

Destanlar manzum (şiir) eserlerdir.  Masallar düz yazı biçimindedir.. Ma­sallarda tekerleme denilen kalıplaşmış sözler vardır.

Şiir halinde uzun manzum hikayelerdir. Beyitler halinde yazılır.

Roman tekniği pek iyi değildir Gereksiz betimlemeler yapılmıştır. Olaylar arasında kopukluklar vardır.

Romanda mekân-insan ve zaman-insan uyumu çok iyi sağlanmıştır. Ro­man tekniği başarılıdır.

8.   Halit Ziya Uşaklıgil hakkında edindiğiniz bilgiler ve “Mai ve Siyah”tan yola çıkarak yazarın fikrî ve edebî yönü ile ilgili düşüncelerinizi aşağıya sıralayınız.

http://www.edebiyatogretmeni.tk/servet-i-funun-fecr-i-ati-edebiyatlari/halit-ziya-usakligil.html

9.   Sizce “Mai ve Siyah”, Halit Ziya’nın hayatından, edebî yönünden, yaşadığı dönemden izler ta­şıyor mu? Bu açıdan yazar ve eser arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Roman kahramanı Ahmet Cemil, yazarı yani Halit Ziya’yı temsil etmektedir. Bu roman Halit Ziya’nın gençliğinden ve yazarlık macerasından izler taşımaktadır.

YORUMLAMA-GÜNCELLEME

1.   Hayalleri uğruna çaba sarf eden azimli insanlar hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

2.   “Mai ve Siyah” romanıyla aynı dönemde yazılan “Eylül” romanında kişilerin eğitim seviyelerini, hayata bakış açılarını karşılaştırınız. “Her iki romanda da kahramanlar, romanların yazıldıkları dönemde karşılaşılan tiplerdir.” diyebilir miyiz? Neden?

Bu iki romanda yer alan kişiler İstanbul’un seçkin tabakasından olan aydın kişilerdir. Bu kişiler, Batı kültürünü benimsemiş, kendi kültürüyle Batı kültürü arasında çatışma yaşayan kişilerdir. Her iki romanda da kahramanlar, romanların yazıldıkları dönemde karşılaşılan tiplerdir diyebiliriz. Ahmet Cemil, Servet-i Fünun sanatçılarını, gazetecilerini temsil eder. Eylül’de Suat, Süreyya, Necip ise Batı kültürüyle yetişmiş, geçim sıkıntısı olmayan İstanbulluları temsil eder.

>3.  

Sizin de hayal kurduğunuz saatler oluyor mu? Bu hayallerinizden birkaçını sıralayınız. Hayalle­riniz gerçekleşmediği zamanlarda tepkiniz ne oluyor? “İnsan, hayal ettiği müddetçe yaşar.” sözü size ne anlatıyor? Açıklayınız.

a.   Ahmet Cemil’in hayallerini, hayatındaki olumsuzlukları, bununla birlikte onun bez­ginliğini nasıl değerlendiriyorsunuz? Romanın teması, insanların her dönem yaşayabileceği bir gerçeklik midir? Neden?

Ahmet Cemil’in hayalleri, umutları vardır. Ancak yaşananlar, olumsuzluklar onu hayallerinden uzaklaştırarak onun karamsar, bezgin, umutsuz bir insan olmasına neden olmuştur.  Ahmet Cemil gibi duygusal, karamsar bir tipin bezgin bir yapıya dönmesi onun ruh haline uygundur. Kimi insan vardır, hayalleri gerçekleşmese bile umudunu kaybetmez, yeni umutlarla hayatına devam eder. Karşılaşılan olaylar kişileri farklı etkilemektedir.

Romanın teması günümüzde de yaşayabileceğimiz bir gerçeklik üzerine kurulmuştur.

b.    Siz olsaydınız romanı nasıl bitirirdiniz? Kısaca aşağıya yazınız.

SAYFA 127

4.  “Mai ve Siyah” romanı ile Tanzimat Dönemine ait “İntibah” romanını yapı, tema, kişiler ve dil- anlatım yönünden karşılaştırınız. Tespitlerinizi tabloya yazınız.

		Mai ve Siyah	İntibah
	Yapı	Yapı ve kurgu sağlam	Roman tekniği kusurlu
	Tema	Hayal kırıklığı	Aşkta yanlış tercih
	Kişiler	Ahmet Cemil, Hüseyin Nazmi	Ali Bey, Mahpeyker, Dilaşub
	Dil-anlatım	Sanatlı ve süslü	Günümüze göre süslü
	Benzerlikler	İki romanda da aşkın etkisi dile getirilmiş.
	Farklılıklar	Realizm	Romantizm

DEĞERLENDİRME

1.   Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere doğru sözcükleri yazınız.

•     Servet-i Fünûn romanı gerçekçi bir anlayışla yazılmıştır.

•     Servet-i Fünûn Döneminde nesnel ve gerçekçi bir anlatım, roman ve öykülerin ge­nel özellikleridir.

•     Servet-i Fünûn romanında mekân genellikle İstanbul’dur.

•     “Mai ve Siyah” ile “Eylül”deki kişiler aydın kesimden insanlardır.

2.   Aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

A.   “Mai ve Siyah”ta tasvirler, kişilerin ruhsal özelliklerini yansıtmaz.

B.   Realist romanda anlatım, gözleme ve tasvirlere dayanmaz.

C.   Halit Ziya, Batılı tarzda realist hikâye ve romanın en olgun eserlerini vermiştir.

D.  “Kırmızı ve Siyah” romantik akımı temsil eden bir eserdir.

E.   Tanzimat Dönemi romancıları realizm akımından etkilenmiştir.

Cevap: C

3.   Aşağıdaki kutucuklarda verilenlerden birbiriyle ilgili olanları eşleştiriniz.

4.   Edebiyat-ı Cedide’nin nesir alanında temsilcisi sayılır. Gerçekçi yazarlarımızdandır. Hikâye ve romanlarını yazarken çevresinde gördüğü olaylardan ve kişilerden yararlanmış, tasvirlere ve kişilerin ruh durumlarına önem vermiştir. Kişileri, genellikle duygulu ve hayalci kişilerdir. Onu “Türk romancılığının babası” sayabiliriz.

Yukarıdaki paragrafta tanıtılan sanatçımız kimdir?

A. Cenap Şehabettin                                                     B. Halit Ziya Uşaklıgil

C. Mehmet Rauf                                                          D. Ahmet Mithat

E.   Hüseyin Rahmi Gürpınar

                   

                    Cevap: B