11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları
Haber Yazıları
Sayfa 108
ÖN HAZIRLIK
1. Ajans, manşet, sürmanşet,
muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının anlamlarını araştırınız.
Ajans: Haber toplama, yayma ve üyelerine dağıtma işiyle uğraşan kuruluş
Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık
Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık
Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber toplayan, bildiren veya yazan kimse
Asparagas: Şişirme haber
Sansasyonel: Çarpıcı
2. Haber yazısı bulunmayan
günlük gazeteler olup olmadığını araştırınız.
Resmi Gazete’de haber yazısı yoktur.
3. Haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit tekniklerinin
özelliklerini araştırınız.
3.Etkinlikte açıklandı. (sorucenneti.net-alıntılarda
kaynak gösteriniz.)
4. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimini
araştırınız. Yaptığınız araştırmayla ilgili bir sunum hazırlayınız.
5. İstediğiniz herhangi bir gazeteyi bir hafta boyunca düzenli olarak
okuyunuz. Bu gazetede ilginizi çeken, ilginç veya önemli bulduğunuz haberleri
keserek bir dosya oluşturunuz. Oluşturduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz.
Gazetede sansasyonel ve asparagas haberlere yer verilip verilmediğini tespit
ediniz. Hazırlamış olduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz.
6. Sınıfınıza aynı tarihli iki farklı gazete getiriniz.
Sayfa: 109
HAZIRLANALIM
3. soruya bakalım.
3. Sizce
her konu, her olay haber değeri taşır mı? Düşüncelerinizi açıklayınız.
(sorucenneti.net-alıntılarda kaynak
gösteriniz.)
Bir olayın haber değeri taşıması için toplumun belli bir kesimini
ilgilendirmesi, ilginç olması, yararlı olması, şaşırtıcı, eğlendirici,
sevindirici, üzücü gibi özelliklerden bir ya da birkaçını taşıması gerekir.
Sayfa: 110
1.ETKİNLİK:
Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grup
üyelerinizle “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metni
inceleyiniz. Sınıfa getirdiğiniz gazeteleri inceleyerek önemli, ilginç
bulduğunuz haber yazılarını okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin yazılış amaçlarını
belirleyiniz. Metinlerden hareketle haber yazılarının özelliklerini tartışınız.
Belirlediğiniz özellikleri liste hâlinde tahtaya yazınız.
Haber Yazılarının Özellikleri:
Haber yazılarının planını tersine dönmüş piramide benzetebiliriz. Ters
dönmüş piramitte haberin giriş bölümünde olay birkaç cümle ile özetlenir.
Gelişme bölümünde sözü uzatmadan gerekli ayrıntılar verilir. Sonuç bölümünde olayın etkisi, olaya müdahale
edilmesi anlatılır.
Haber ilginç olmalıdır. Haberin başlığı da ilginç
olmalı, haberin başlığına takılan okuyucu haberi okuma isteği duymalıdır. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)
Haber duyulmamış olmalıdır. Önceden okunan, duyulan bir haberi, okuyucu
tekrar okumaz.
Haber önemli olmalıdır. Geniş bir okuyucu kitlesini ilgilendirmeli.
Haber doğru olmalıdır. Haber, gerçekleri yansıtmalıdır.
Haber nesnel olmalıdır. Haber tarafsız olmalı, muhabir habere yorumunu
katmamalıdır, yorum köşe yazarının işidir.
İyi Bir Haber Yazısının Özellikleri:
Güncel olmalı.
Doğru olmalı.
Kolay anlaşılmalı.
İlginç olmalı.
Önemli olmalı
Sayfa: 111
2.ETKİNLİK
“Mars
Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen
Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerin yazılma amacını tartışınız. Ulaştığınız
sonuçları açıklayınız.
Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha
Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?" adlı metinlerde bilimsel konularla
ilgili merak edilenleri okuyucuyla paylaşmak ve bu konulardaki yeni gelişmeleri
bildirmek amacıyla yazılmıştır.
3.ETKİNLİK
Yaptığınız
araştırmadan hareketle haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit tekniklerinin
özelliklerini açıklayınız. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve
“Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı haberlerin
yazımında hangi tekniğin kullanıldığını belirtiniz.
“Mars
Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli
Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” metinlerinde ters piramit tekniği
kullanılmıştır. Bu metinlerde haberin en önemli, en can alıcı kısmı ilk
paragrafta verilmiş, sonraki paragraflarda ise konu hakkında ikinci ve üçüncü
derecedeki unsurlara yer verilmiştir.
Ters Piramit Tekniği
Ters piramit tekniği haber yazma teknikleri içinde en eskisi ve günümüzde
en fazla kullanılanıdır. Ters piramit tekniğinde habere ilişkin en önemli ve
en can alıcı unsurlara önce yer verilir. İkinci ve üçüncü derecedeki önemli
unsurlara da sonraki paragraflarda yer verilmektedir. Bu teknikte haberin özeti,
girişte verilmektedir. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak
gösteriniz.)Okumayı kolaylaştırıp tekrarı önleyen, merakı tatmin eden, sayfa düzenini,
haberi kesme ve genişletmeyi kolaylaştıran ve haber yazımını hızlandıran bu
teknik, bütün haber türleri ve iletişim araçları için uygulama olanağına
sahiptir.
Düz Piramit Tekniği:
Bu teknikte haber, bir öykü tarzında başlar ve az önemli unsurlar önce
verilerek, olayın detayı haberin sonunda okura sunulur. Düz piramit tekniği,
öykülü bir giriş sunabilmesinden dolayı, giriş cümlelerinde yoruma da yer
verilmektedir. Bu teknik, daha çok dergi haberciliğinde tercih edilmektedir.
4.ETKİNLİK
7. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı
Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?”
adlı metinleri aşağıdaki tabloda verilen ölçütlere göre inceleyeniz. Uygun
seçeneği “X” ile işaretleyiniz.
|
Ölçütler
|
Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek
Altında
|
Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot
Yapılabilir mi?
|
||
|
Metin kolay anlaşılır bir dille yazılmış
mıdır?
|
Evet
|
Hayır
|
Evet
|
Hayır
|
|
Verilen haber güncel
midir?
|
X
|
|
X
|
|
|
Verilen haberin doğruluğu kanıtlanabilir
mi?
|
X
|
|
X
|
|
|
Haberin alındığı kaynak belirtilmiş
midir?
|
X
|
|
X
|
|
|
Haberin okuyucu açısından önemi var
mıdır?
|
X
|
|
X
|
|
|
Habere konu olan araştırma sizce ilginç
midir?
|
X
|
|
X
|
|
Yukarıdaki ölçütlere verdiğiniz
cevaplardan hareketle haber yazılarında bulunması gereken özelliklerin neler
olduğunu yazınız.
5. ETKİNLİK
Sayfa 112,113
Aşağıdaki
tabloyu inceleyerek haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre nasıl
adlandırıldığını belirtiniz. “Yağışlar Sürüyor Marmara Sular Altında”,
“Felaket Sonrası Önlemler” ve “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı
haber yazılarını inceleyerek bu haberlerin alındıkları kaynakları belirtiniz.
Bu haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre hangi haber türüne örnek
olabileceğini belirleyerek tabloda uygun yerlere yazınız.
3. Metin: Resmi haber (Yetkili kişilerden
öğrenilen haber)
4. Metin: Özel haber( Gazetenin kendi
çabasıyla, muhabirlerince yapılan haber) “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi
Altında” haberi Fatih Kılıç’ın özel haberidir. (sorucenneti.net-alıntılarda
kaynak gösteriniz.)
5. Metin: Ajans haberi (Yurt ve dünyadaki
gelişmeleri toplayıp gazetelere bildiren kurumların verdiği haberler) “Yağışlar
Sürüyor, Marmara Su Altında” adlı haber DHA tarafında gazeteye bildirilmiştir.
Sayfa 114
6. ETKİNLİK
Aynı
konu hakkında yazılan yukarıdaki iki haberi karşılaştırınız. Bu metinler
arasındaki farklılıkların nedenlerini belirtiniz.
Dört
beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grupça, sınıfa getirdiğiniz gazetelerde aynı
konu hakkında yazılmış haber yazılarını tespit ediniz. Belirlediğiniz haberleri
sınıfta okuyunuz. Aynı konuyu ele alan haber yazılarındaki farklılıkların hangi
nedenlerden kaynaklanabileceğini ve haber yazılarında anlatıcının tavrının
nasıl olması gerektiğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
6. Metin’de bir devlet yetkilisinin, açıklamaları esas alınarak haber
yazısı oluşturulmuştur. Bu metin, resmi
haber yazısıdır. 7. Metin ise aynı konuyu ayrıntılara inmeden ele almıştır.
8. Haber yazılarında
muhabirlerin topladığı bilginin azlığı ve çokluğu, yapılan açıklamanın
ayrıntılı veya genel hatlarıyla verilmesi gibi özellikler, metnin
farklılığını belirleyen temel unsurlardır. Muhabirin nesnel olup olmaması
da önemli bir etkendir. Haber yazılarında bakış açıları da haber
yazıları arasındaki farklılığa neden olabilir.
Sayfa: 115
• Haber yazıları “5N İK” ilkesine uygun
olarak yazılır. Bu ilkelere cevap verebilen haber, tam haberdir. Aşağıdaki
tabloya “Domuz Gribi Aşıları Geliyor” haberiyle ilgili sorular hazırlayarak bu
soruları metinden hareketle cevaplayınız. Metnin tüm sorulara cevap verip
vermediğini, tam bir haber metni olup olmadığını belirtiniz. Aynı çalışmayı
ders kitabınızda verilen diğer haberlerle ilgili olarak da yapabilirsiniz.
|
5N1K
İlkesi
|
Sorularınız
|
Cevaplarınız
|
|
Ne?
|
Haberin konusu nedir?
|
Domuz gribi aşısı
|
|
Nerede?
|
Nerede uygulanacak?
|
Ülkemizde
|
|
Ne zaman?
|
Aşı piyasaya ne zaman sürülecek?
Ne zaman alınacak?
|
Sonbahara doğru
Kısa zaman içinde
|
|
Nasıl?
|
Nasıl uygulanacak?
|
2 doz halinde önce çocuklara,
hamilelere ve risk grubunda olanlara
|
|
Neden?
|
Neden alınmış?
|
Hastalığın yayılmasını önlemek
için
|
|
Kim?
|
Alan ve uygulayacak olan kim?
|
Sağlık Bakanlığı
|
Dört
beş kişilik gruplar oluşturunuz. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki siyasal,
sosyal, kültürel ve günlük olaylarla ilgili haberleri tespit ediniz. Önemli
bulduğunuz haberleri sınıfa okuyunuz. İncelediğiniz metinlerden hareketle
haberlerin siyasal, sosyal, kültürel ve günlük hayattaki yerini; ayrıca
haberin birey ve toplum için önemini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları
açıklayınız.
Sayfa:116
Ders kitabınızda yer alan haberleri
tabloda verilen ölçütler doğrultusunda inceleyiniz.
|
Ölçütler
|
1.
Metin
|
2.
Metin
|
3.
Metin
|
4.
Metin
|
|
Olay, objektif olarak
yansıtılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
Muhabir olaya kendi
yorumunu katmıştır.
|
|
|
|
|
|
Metinde açık, anlaşılır
bir dil kullanılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
Metindeki cümleler yoruma
açıktır.
|
|
|
|
|
|
Haberin giriş bölümü ilgi
çekecek şekilde yazılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
Başlık içeriği yansıtacak
biçimde düzenlenmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
Başlık ilgi çekici
biçimde düzenlenmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
|
Olaylar ayrıntılarıyla
verilmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Yaptığınız etkinlikten hareketle haber
yazılarının hazırlanması sırasında nelere dikkat edilmesi gerektiğini
belirtiniz.
10. ETKİNLİK
“Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye
hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları
olabilir. Aileleriyle temasları sınırlı, görev kontrol merkeziyle olan iletişimleri,
belki de 40 dakika kadar gecikmeli olacaktır. Toplantıda bir sunum yapan aile
sosyologu Dr. Phyllis Johnson, uzayda uzun süre geçiren astronotlarla yapılan
söyleşilerin bir analizini yaptı. Araştırmacı, uzay görevleri sırasında
astronotların ve ailelerinin rollerinin birlikte yaşandığı 'evden uzak bir ev'
yarattıklarını söyledi.”
“Araştırmacılar, sineklerin kanat çırparak
havada asılı dururken sinek kanadına benzer kanatlar takılmış bir mikro
helikopterden daha az enerji harcayıp harcamadığını görmek için yağ kabına
batırılmış dev bir robot sinek kullandı. Helikopter pervanesi gibi dönen kanat,
sinek kanadıyla aynı kaldırma kuvvetini oluştururken şaşırtıcı bir şekilde
kanadı hareket ettirmek için onun yarısı kadar enerji harcıyordu. Bu sonuca
göre sinekler gibi havada asılı kalabilen robotlar, eğer helikopter pervanesi
gibi dönen kanat kullanırsa % 50 enerji tasarrufu sağlayabilir. Hem sinek kanadının verimli uçuş
sağlayan biçiminden hem de helikopter pervanesinin enerji bakımından verimli
dönme hareketinden esinlenmiş, enerji bakımından daha verimli uçan mikro robotlar
tasarlanabilir.”
“Mars Astronotlarının
Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot
Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan yukarıdaki paragraflarda yer alan
kelimeleri anlamları bakımından inceleyerek kelimelerin hangi anlamda
kullanıldığını belirtiniz. Kelimelerin tespit ettiğiniz anlamda
kullanılmasının haber yazıları açısından önemini tartışınız. Ulaştığınız
sonuçları açıklayınız.
Yukarıdaki
paragraflarda hangi anlatım türlerinin kullanıldığını belirtiniz. Ders
kitabınızdaki haber metinlerinde farklı anlatım türleriyle oluşturulmuş
paragraflar olup olmadığını inceleyiniz. Tespitlerinizi sınıf arkadaşlarınızla
paylaşınız. Haber yazılarında hangi anlatım türlerinin kullanıldığını
belirtiniz.
Haber yazılarında kelimeler genellikle gerçek yani ilk anlamlarıyla
kullanılır. Verilen haber yazısı örneklerinde terimlerin de sıkça kullanılması
dikkat çekicidir. Bu iki haber yazısı bilimle ilgili gelişmeleri ortaya
koymuştur.
Paragraflarda açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur. Haber yazılarında
açılayıcı anlatımla birlikte bazen öyküleyici anlatıma da yer verilir.
Sayfa:117
11.ETKİNLİK
“Kuvâyi Millîye Destanı”, “Yaşadıklarımdan
Öğrendiğim Bir Şey Var” ve “Kaldırımlar” adlı metinlerden alınan yukarıdaki
bölümlerde emir, istek, gereklilik anlamı taşıyan cümlelere örnekler bularak
aşağıdaki tabloya yazınız.
|
Emir Bildiren Cümleler
|
İstek Bildiren Cümleler
|
Gereklilik Bildiren Cümleler
|
|
Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler.
Tak tak ayak sesimi aç köpekler
işitsin.
Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları
Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları.
|
Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin;
Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim;
Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim;
|
Uzak ülkeler çekmeli seni, tanımadığın insanlar.
Bütün kitapları okumak, bütün hayatları tanımak arzusuyla yanmalısın.
Değişmemelisin hiçbir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunu.
Fakat ne kadar sevinç varsa yaşamak özlemiyle dolmalısın.
Ve kederi de yaşamalısın, namusluca, bütün benliğinle.
|
• İncelediğiniz
haber yazılarında emir, istek, gereklilik anlamı bildiren cümleler kullanılıp
kullanılmadığını belirleyiniz. Haber ve dilek cümlelerinin metindeki işlevini
belirtiniz.
Anlatımın etkili ve içten olmasını sağlar.
Sayfa: 118
12. ETKİNLİK
“NASA, önce Ay'a insanlı seferleri yeniden
başlatıp daha sonra astronotları Mars'a göndermenin hazırlıklarım yaparken
psikologlar da şimdiye kadarkilerden çok daha uzun ve zorlu uzay yolculuklarında
astronotların karşı karşıya kalacakları sınavları araştırıyorlar. Psikologlar daha
uzun seferlerde, astronotların Dünya'dan o kadar uzak olmaya alışma sürecinde
son derece ağır psikolojik baskılara maruz kalacaklarını, bunun da depresyona
ve mürettebat arasında çatışmalara yol açacağını düşünüyorlar.”
“Mühendisler uzun zamandır sineklerin
olağanüstü uçma yeteneğine sahip mikrorobotlar üretmeye çalışıyor. Ancak bu
sırada birçok engelle karşılaşıyorlar. Bu robot sinekler, tabii eğer uzun
süreli görevler için yeterince verimli olabilecek şekilde yapılabilirlerse çok
çeşitli alanlarda örneğin casusluk, mayın bulma ve enkazlarda arama, kurtarma görevlerinde
kullanılabilir.
Trakya'da dün etkili yağış nedeniyle
Tekirdağ'ın Kumbağ ve Naik köyünde yüzlerce ev ile tuğla fabrikalarının da
bulunduğu 5 bin kilometre karelik alan sular altında kaldı.”
“Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu,
Trakya ve İstanbul'u vuran sel felaketinin üzerinden bir hafta geçtikten sonra
taşkından korunmak için alınacak önlemleri açıkladı. Eroğlu 2010 yılını
taşkınla mücadele yılı ilan ettiklerini söyledi. Buna göre taşkın yaşanan
bölgelerde ağaçlandırmaya önem verilecek, risk haritaları güncellenecek ve
dere yataklarındaki yapılar 1 ile 1,5 yıl içinde yıkılacak.”
“İnanç turizmi açısından Doğu Karadeniz'in
en önemli turizm merkezi olmaya aday Santa Harabeleri defineciler yüzünden yok
olma tehlikesiyle karşı karşıya. Defineciler harabelerin içinde hazine ararken
tarihi de yok ediyorlar.”
Yukarıda
verilen paragraflardaki cümleleri 9. sınıf dil ve anlatım dersi, “Cümle
Bilgisi” ünitesinde öğrendiğiniz bilgilerden hareketle yapısına ve yüklemin
yerine göre inceleyerek türünü aşağıdaki tabloya yazınız.
|
Paragraflar
|
1. Cümle
|
2. Cümle
|
3. Cümle
|
|||
|
Yapısına Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
|
Yapısına
Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
|
Yapısına
Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
|
|
|
1. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
Kurallı
|
|
|
|
2. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Basit
|
Kurallı
|
Şartlı bileşik
|
Kurallı
|
|
3. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
|
|||
|
4. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Sıralı Cümle
|
Kurallı
|
|
5. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
kurallı
|
|
|
Hangi
tür cümlelerde anlatımın daha yalın olduğunu belirtiniz.
Yukarıdaki
paragraflarda devrik cümlelerin kullanılıp kullanılmadığını, devrik cümlelerin
daha çok hangi metin türlerinde kullanıldığını söyleyiniz.
Yukarıdaki paragraflarda devrik cümle yoktur.
Sayfa: 119
13.ETKİNLİK
İncelediğiniz
metinlerden hareketle haber yazılarında dilin hangi işlevde kullanıldığını
belirtiniz.
Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
14.ETKİNLİK
Üç
grup oluşturunuz. Grup arkadaşlarınızla “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında”,
“Felaket Sonrası Önlemler”, “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı
metinleri yazım ve noktalama yönüyle inceleyiniz. Tespit ettiğiniz hataları bir
rapor hâline getirip sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. Noktalama
işaretlerinin kullanılma nedenlerini açıklayınız.
15.ETKİNLİK
Yedi
grup oluşturunuz. Her grup bir haber yazısını inceleyecek şekilde gruplar
arasında görev dağılımı yapınız. Belirlenen metni grup arkadaşlarınızla anlatım
özellikleri bakımından inceleyiniz. Metnin açıklık, duruluk, akıcılık ve
yalınlık özellikleriyle ilgili düşüncelerinizi grup . sözcünüz aracılığıyla
açıklayınız.
ANLAMA VE YORUMLAMA
1. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerde yer alan metinleri inceleyiniz. Tüm
metinlerin haber vermek amacıyla yazılıp yazılmadığını belirtiniz.
Araştırmanızdan hareketle haber yazısı bulunmayan günlük gazeteler olup
olmadığını açıklayınız.
2. Haber yazılarını gazetedeki diğer yazı türlerinden ayıran özellikler
nelerdir? Haber yazıları dışında gazetelerde hangi tür yazılar yer almaktadır?
3. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimiyle
ilgili araştırmalarınızı sununuz.
4. Gazetelerde yer alan her haber tüm okuyucuları ilgilendirecek nitelikte
olmak zorunda mıdır? Düşüncelerinizi açıklayınız.
5. Ajans, manşet, sürmanşet, muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının
anlamlarını belirtiniz.
6. Bir hafta boyunca okuduğunuz gazetedeki haberlerden en ilginç veya önemli
bulduklarınızı sınıfa okuyunuz. Okuduğunuz gazetede asparagas haberlerle
karşılaşıp karşılaşmadığınızı, sansasyonel haberlere yer verilip verilmediğini
belirtiniz.
7. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki manşetleri, sürmanşetleri okuyunuz. Bu
haberlerin manşet veya sürmanşet değeri taşıyıp taşımadığını tartışınız.
Ulaştığınız sonucu açıklayınız.
8. Ders kitabınızdaki hangi haber yazısının ilginizi daha çok çektiğini
nedenleriyle belirtiniz. İncelediğiniz haberler bugün için bir anlam ifade
ediyor mu? Düşüncelerinizi açıklayınız.
9. Çevrenizi gözlemleyerek haber değeri taşıdığına inandığınız bir olayla
ilgili haber yazısı yazınız. Yazılarınızı sınıf panosuna asarak sınıfta bir
duvar gazetesi oluşturunuz.
Sayfa: 120
10. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha
Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan aşağıdaki
cümleleri bağlaşıklık ve bağdaşıklık bakımından inceleyiniz. Bu cümlelerde
anlatım bozukluklarının hangi nedenlerden kaynaklandığını, bunların nasıl
giderilebileceğini belirleyiniz. Oluşturduğunuz cümleleri verilen alanlara
yazınız.
•
Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye
hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları
olabilir. (tamlayan eki eksikliği var.)
Bu cümlenin anlatım bakımından doğru
şekli:
•
Astronotların, yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken
akıllarını en çok meşgul eden, geride bıraktıkları dünyaları olabilir.
Astronotların kendi kullanacakları bu
yazılım araçlarıysa “hasta” Dünya'dan çok uzakta bile olsa tedaviye acil ve
“özel” bir erişim olanağı sağlıyorlar. (sağlıyor)
Yüklem tekil olmalı: “sağlıyor” şeklinde.
(Bu cümlede özne: astronotların kendi kullanacakları bu yazılım araçları –
sözcük grubudur. İnsan dışındaki varlıklar çoğul özne de olsa yüklem tekil
olur.
•
Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane
gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de hâlâ uçmayla ilgili olarak sineklerden
öğreneceğimiz çok şey var. (sözcüğün yanlış yerde kullanılması)
Doğrusu:
Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane
gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de uçmayla ilgili
olarak sineklerden öğreneceğimiz hâlâ çok
şey var. (
11. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metinden alınan
aşağıdaki cümleleri akıcılık bakımından inceleyiniz. Cümlelerin akıcı olup
olmadığı konusundaki düşüncelerinizi açıklayınız.
•
Bu arada, Mars'ın keşfine en yakın örneğin
Dünya'nın keşfi olduğunu, bu amaçla hem denizde hem de karada kâşiflerin
bilinmeyenin peşinde serüvene atıldıklarını kaydeden psikologlar, onların da
evleriyle bağlantılarının yok denecek kadar azaldığını ve öngörülemeyen güçlük
ve tehlikelerle baş edebilmek için yöntemler geliştirmek zorunda kaldıklarını
vurguluyorlar.
•
Şimdiyse Psikolog Dr. James Carter ve ekip
arkadaşları, Uluslar arası Uzay İstasyonu, Mir ve Skylab araçlarında uzun süre
geçiren astronotların sağladığı verilerden yararlanarak “Sanal Uzay İstasyonu”
adlı bir dizi interaktif bilgisayar programı hazırlıyorlar.
İlk paragrafta yer alan uzun cümleler
akıcılığı bozmuştur.
12. Sınıfınızda üç grup oluşturunuz. “Felaket Sonrası Önlemler”, “Santa
Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” ve “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında”
adlı metinleri gruplar arasında paylaşınız. Belirlenen metni grup
arkadaşlarınızla yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık
bakımından inceleyiniz. Metinde tespit ettiğiniz hataları ve bu hataların nasıl
giderilebileceğini belirleyiniz. İncelemelerinizi tamamladıktan sonra grup
sözcüleriniz aracılığıyla yaptığınız çalışmayı sınıfınızda sununuz.
13. Dörder kişilik gruplar oluşturunuz. Yazdığınız metinleri ve “Mars
Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metni grup arkadaşlarınızla
yazım, noktalama, bağlaşıklık, bağdaşıklık ve akıcılık bakımından inceleyerek
karşılaştırınız. Yazdığınız metinlerde yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve
bağdaşıklık hataları bulunup bulunmadığını belirleyiniz. Grup arkadaşınızın
yaptığı hataları dikkate alarak onların eksik bulduğunuz yönleriyle ilgili bir
rapor hazırlayınız. Yazdığınız metni ve metninizle ilgili hazırlanan raporu
öğretmeninizin değerlendirmesi amacıyla öğrenci ürün dosyanızda saklayınız.
Sayfa: 121
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A.
Aşağıdaki cümlelerde boş
bırakılan yerlere uygun sözcükler yazınız.
•
Bir haber yazılırken 5N 1K ilkesine uymak zorunluluğu vardır.
•
Özel Haber, halk arasındaki olayların halk tarafından
muhabirlere bildirilmesiyle elde edilir.
•
Bir haberde bulunması gereken nitelikler:
nesnellik, gerçeklik, ilgi çekicilik,
güncellik
•
Ters piramit tekniğinde haberi oluşturan
bilgiler, azalan önem sırasına göre yazılır.
B.
Aşağıdaki çoktan seçmeli
sorulan yanıtlayınız.
1.
Yalanın medya tornasından
çıkmış hâline deniyor. Sözlükler biraz daha kibar davranıp “şişirme”
diyorlar... Siz de “balon” diyebilirsiniz mesela. Kafanızdan bir haber
uyduruyorsunuz ya da var olan bir haberin üstüne allanmış pullanmış bir yalan
giydiriyorsunuz, oluyor size haber.
Yukarıdaki paragrafta noktalı yere
aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) manşet B)
sürmanşet C) asparagas D)
sansasyonel E) ajans
Cevap: C
AŞIRI HIZ BİR AİLEYİ YOK ETTİ
2.
Aşırı hızın yol açtığı kaza
bir aileyi söndürdü. Ankara'dan İstanbul'a gitmekte olan yönetimindeki özel
araç, aşırı hız ve sürücünün araç kontrolünü kaybetmesi nedeniyle şarampole
yuvarlandı. Araçta bulunan ve
yolun 45. kilometresinde aşırı hız nedeniyle şarampole yuvarlanan arabanın
altında hayatlarını kaybetti. Olay yerine hemen ulaşan sağlık görevlilerinin
tüm müdahalelerine rağmen, ve yaşama
dönmedi.
Verilen haber örneğinde 5NİK ilkelerinden
hangisine yer verilmemiştir?
A) Ne B)
Nerede C) Ne zaman D)
Neden E) Nasıl
Cevap: C
3.
Aşağıdakilerden hangisi bir
olayın haber değeri taşıması için gerekli olan unsurlardan biri değildir?
A)
Zamanlılık B) Gözlem C) İlginçlik D)
Önemlilik E) Heyecanlılık
Cevap: E
4.
Aşağıdaki cümlelerden
hangisi haber cümlesi değildir?
A) Ağaçlar ateş alev yandı, tutuştu. B) Yıllarca bekleyip durmuşlar
zavallıyı.
C) Dumanlar tütüyor hâlâ tepeden. D)
Açalım yüreğimizin kapılarını.
E) Yedisinin de köklerini sökmüşler.
Cevap: D
9. Aşağıdaki sorulan yanıtlayınız.
Bursa'da Yunuseli Mahallesi, Hüseyin
Kanalıcı Camisi'nin minaresindeki yuvasından düşerek yaralanan yavru baykuşa,
arife günü nedeniyle yetkililerden yardım gelmeyince vatandaşlar seferber
oldu. Ayak ve kanadından yaralanan baykuşu gören vatandaşlar, önce veterineri
ve hayvan bakım merkezini aradı. Hiçbir sağlık kuruntundan cevap alamayan
vatandaşlar, yaralı baykuşun bakımını kendileri üstlendi. Cami imamı Mustafa
Çakır, “Yaralı baykuşu kimse tedavi edemezse minarenin üzerindeki yuvasına
tekrar bırakmayı düşünüyoruz.” dedi.
1.
Yukarıdaki metinde hangi
haber tekniği kullanılmıştır?
Düz piramit tekniği
2.
Sizce yukarıdaki metnin
başlığı ne olmalıdır?
AŞIRI HIZ BİR AİLEYİ YOK ETTİ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.