3. Metin
DİVAN-I HİKMET
Günümüz Türkçesiyle
Rahmetingdin nevmid kılma men garibni Rahmetinden ümitsiz kılma ben garibi
Ârâm almay yığlab dua kılay senge Dinlenmeden ağlayıp dua eyleyim sana
Keçeleri bidar bolup tang atkunca Geceleri uykusuz kalıp tan atana dek
Yummay közniyığlab dua kılay senge Yummadan gözümü ağlayıp dua eyleyim sana
Dergâhınga emdi kelib belim bağlab Dergâhına şimdi gelerek belimi bağlayıp
Can küydürüb yürek bağrım tutub dağlab Canı yakıp yürek bağrımı tutup dağlayıp
Yakam tutub otken işge çendan yığlab Yakamı tutarak geçen işe çokça ağlayıp
İhlâs birle yığlab dua kılay senge İhlas ile ağlayıp dua eyleyim sana
Köngil bağı sebz ikende bilmey yurdum Gönül bağı yeşil iken bilmeden yürüdüm
Ömrim güli hazan boldu emdi tuydum Ömrüm geçti hazan oldu şimdi duydum
Dünya taşlab din yolıga kadem koydum Dünyayı terk edip din yoluna adım attım
Hezar destan yığlab dua kılay senge Bin bir defa ağlayıp dua eyleyim sana
Bul yollarda cannı asrab bolmas ermiş Bu yollarda canı saklamak olmazmış
Can asrağan bu yollarga kirmes ermiş Canını esirgeyen bu yollara girmezmiş
Sûd u ziyan bolganını bilmes ermiş Kâr zarar olduğunu bilmezmiş
Bu hâl birle yığlab dua kılay senge Bu hâl ile ağlayıp dua eyleyim sana
Kul Hace Ahmed nefs tağıdın çıkıp aştı Kul Hoca Ahmed nefs dağından çıkıp aştı
Fenafillâh makamıga yavuklaştı Fenafillah makamına yakınlaştı
Yürek bağrım cûş uruban kaynab taşdı Yürek bağrım coşarak kaynayıp taştı
Bu hâl birle yığlab dua kılay senge Bu hâl ile ağlayıp dua eyleyim sana
Hoca Ahmet Yesevî
Divan-ı Hikmet
1. Okuduğunuz hikmetin temasını söyleyiniz ve destan dönemi şiirlerinin temasıyla karşılaştırınız. Benzer ve farklı yönlerini sıralayınız.
1. Teması Allah’a yakarış. Destan dönemindeki şiirler bu tema ile karşılaşmak mümkün değildir. Allah kelimesi ve İslam inancına sahip olmayan destan dönemi Türklerinin bu tema ile şiirler yazması söz konusu değilken şekil olarak bir benzerlik vardır. İki dönemin de eserleri dörtlüklerle ve hece il yazılmıştır.
2. a. Tasavvuf felsefesi ve fenafillah hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınıza aktarınız.
a.
1. “Tasavvuf”, İslamiyet’in doğuşundan kısa bir süre ortaya çıkmış, tarikatlar ve tekkeler aracılığıyla Müslümanlar arasında yayılmış bir düşünce ve inanç sistemidir.
2. Tasavvuf bir İslam mistisizmidir; amacı insanı aşk yoluyla Allah’a ulaştırmaktır.
(Mistisizm: Tanrı’ya ve gerçeğe akıl ve araştırma yolu ile değil de gönül yoluyla, duygu ve sezgiyle ulaşılabileceğini kabul eden felsefe ve din doktrini, gizemcilik.)
3. Tasavvuf, Allah’ın varlığını, evrenin ve insanın oluşumunu “vahdet-i vücut” anlayışıyla açıklar.
4. Vahdet-i vücut anlayışına göre tek bir varlık vardır, o da Allah’tır. Evrendeki tüm varlıklar Allah’ın “tecelli”si, çeşitli görünüşleridir. Mutlak varlık olan Allah, aynı zamanda mutlak güzelliktir. Allah kendi güzelliğini görmek istemiş, yokluk ve hiçlik âlemini, yani evreni yaratmıştır. Tasavvufta bu durum, insanın kendi kendini görmesi için aynaya bakmasına benzetilerek açıklanır.
Fenâfillah: Sufînin dünya ilgilerinden tamamen uzaklaşarak kendi varlığını unutup Allah ile bir olması. Tasavvufta ulaşılacak son mertebe.
b. Şiirin son dörtlüğünde geçen “Kul Hoca Ahmet nefs dağından çıkıp aştı / Fenafillah makamına yakınlaştı” dizeleriyle anlatılmak istenen nedir? Tasavvufla ilgili edindiğiniz bilgilere göre bu dizeleri açıklayınız.
b. Fenafillah kişinin Allah ile bir olma makamı ve bütün nefsani isteklerinden arınıp iyice kendini Allah’a yakın olan mertebesidir ki şair burada bu makam ulaştığı ve dünyevi zevkleri artık aştığını izah etmektedir.
c. Hoca Ahmet Yesevî’nin Tanrı inancını, destan döneminde yaşayan Türklerin Tanrı inancıyla karşılaştırınız. Hoca Ahmed Yesevî’nin etkilendiği kültüre ait değerleri sıralayınız.
c. Ahmet Yesevi, İslam kültüründen etkilenmiştir. Türklerdeki Tanrı kavramı ile burdaki Tanrı inancı ikisininde tek Tanrı, yaratıcı olarak bilinmesi, her ikisinde bütün hesaba, sorguya çekenin o olduğunu ve güzel şeyleri de onun verdiğine inanılmasıdır.
2. Metinde kullanılan kelimelerden yeni kültürün etkisini yansıtanları bulup söyleyiniz. Hoca Ahmet Yesevî’nin hikmetinde kullandığı dil için “Anlaşılır ve sadedir.” diyebilir miyiz? Şiir duygusal bir şiir midir? Bunlardan hareketle şiirin dil, söyleyiş ve kültür özelliklerini sıralayınız.
2. Rahmet, dua, fenafillah, ihlas, kul , Hoca gibi kavramlar yen kültürün izlerini gösterir. Bu şiirde birçok anlamamakla beraber yeni kültür dairesine giren Türklerin Arapça ve Farsça kelime alma şeklinde davranışlarını çok fazla görememekteyiz. Bize anlaşılmaz gelen tarafından dilin zaman içerisinde değişim göstermesinden kaynaklanmaktadır.
3. Cerideleri egnide asaları elkide (Heybeleri omzunda asaları elinde,
İzin yadı könglide Allah teyu dervişler Rabbin yâdı gönlünde Allah diye dervişler.)
Haram yeğen hâkimler rüşvet alıp yeğenler (Haram yiyen hâkimler, rüşvet alıp yiyenler,
Öz barmakın tişleben korkup turup kalmışlar Kendi parmağını dişleyip korkup durup kalmışlar.)
Okuduğunuz yukarıdaki dizelerden de yararlanarak “Divan-ı Hikmet’in kaleme alınma amacını aşağıya yazınız.
3. İki insan tipini karşılaştırmadır. Birinde bütün mal varlığı asasının ucundaki heybesi olan Allah diye dervişlerle malı mülkü çok olup haram yiyen hakimleri karşılaştırmaktadır ve netice dini anlatmak ve insanları kötülüklerden uzak tutmak için yazmıştır.
4. Hakaniye lehçesinin özelliklerini gösteren koyu yazılmış kelimelerde gerçekleşen ses değişimlerini inceleyiniz.
Bu yollarda cannı asrab bolmas ermiş
Bu hal birle yığlab dua ki I ay senge
Öz barmakın tişleben korkup turup kalmışlar
incelediğiniz kelimelerdeki ses değişimlerinden yola çıkarak aşağıda verilen yargıda boş bırakılan yere uygun kelimeleri yazınız.
• Divan-ı Hikmet KARAHANLI TÜRKÇESİ ile yazılmıştır.
5. Eserden okuduğunuz bölümlerin şekil ve içerik özelliklerinden hareketle “Divan-ı Hikmet’in hangi geleneğin ürünü olduğunu belirtiniz.
5. Şekil olarak Destan dönemi halk ürünün devamı niteliğindedir. Nazım birimi dörtlük, ölçüsü hece ve düz uyak şeklinde kafiyelenmiştir. İçerik olarak ise İslam kültür ve medeniyetinden etkilenerek yazılmıştır.
6. “Divan-ı Hikmet’in özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız.
7. a. “Divan-ı Hikmet” adlı eserinin edebiyat ve kültür tarihimiz açısından önemini belirten sunumunuzu grup sözcünüz aracılığıyla arkadaşlarınıza aktarınız.
a. Divan-ı Hikmet, geçiş döneminde yazılması ve dili açısından önemlidir. İlk İslami eserlerden olması da kültürel açıdan önemlidir. Eserde İslam ahlakının nasıl olması gerektiği üzerine durulmuştur. Kitap bir ahlak ve öğüt kitabıdır. Konusu da İslam’ın ahlakıdır. Eserin nazım birimi dörtlüktür. Nazım şekli ise hikmettir.
b. Dinlediğiniz sunum sonucunda edindiğiniz bilgilerden hareketle “Divan-ı Hikmet’in edebiyat ve kültür tarihimiz açısından önemini aşağıya not ediniz.
b.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.