EĞİTİM BİLİMLERİ SÖZLÜĞÜ
- A -
Ahlak : Bir toplumda iyi ya da kötü olarak
kabul edilen davranışları belirleyen değer yargıları ve kurallar bütünüdür.
Ahlaki Gerçekçilik aşaması : bkz. Dışsal kurallara bağlılık dönemi
( Piaget, Ahlak gelişimi )
Ahlaki Özerklik Dönemi : 12 yaş dönemidir. ( piaget, Ahlak
Gelişimi )
Ait Olma İhtiyacı : Bireyin kendisini içinde bulunduğu
ortama ait hissetmesiyle ilgili ihtiyaçtır. ( Maslow, ihtiyaçlarHiyerarşisi )
Akademik Benlik Kavramı : Öğrencinin bir dersten başarılı olup
olmayacağına dair kendisine yönelik algısıdır.
Algısal Ayırt Edilebilirlik : Öğrenme malzemesinin, diğer
metaryellerden farklı olarak ayırt edilmesidir.
Alışkanlık : Çok sayıda uyarıcıyla ilişkili hale
gelen tepkidir. ( Guthrie )
Anal Dönem : 1 – 3 yaşları arasını kapsayan
dönemdir. ( Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı, 2. Dönem )
Analitik Yaklaşım : Gelecekte ortaya çıkabilecek durumlara
yönelik tahminlerde bulunarak, ihtiyacın belirlenmesidir. ( İhtiyaç belirleme
yaklaşımları )
Anısal Bellek : Kişisel yaşantıların depolandığı
bellektir. ( Bilgiyi işleme kuramı )
Animistik Düşünce : Cansız varlıklara canlı gibi davranma
Animizm : bkz. Animistik düşünce
Anket : Herhangi bir konuda bilgi toplamak
amacıyla bireylerin görüşlerinin sorulduğu ve cevaplarınında yazılı olarak
alındığı tekniktir.
Anlam Çıkartıcı İstatistik : Örneklemeden betimsel istatistik
yardımıyla toplanan bilgilerle, evren hakkında yordama yapma işlemidir.
Anlamsal Bellek : Uzun süreli bellekteki kavramların, genellemelerin,
şemaların yer aldığı bellektir. ( Bilgiyi İşleme Kuramı )
Anlamsal Çağrışım : Öğrenme malzemesinin, öğrencinin
zihninde çeşitli çağrışımlar sağlamasıdır.
Anlatım Yöntemleri : İşlenmekte olan konuların bir sıra ve
düzene göre, konuşma yoluyla açıklanması ve öğretilmesidir.
Araçsal İlişkiler Eğitimi : Çocukların kendi ihtiyaç ve
isteklerinin karşılanması önemlidir. Ne kadar alırlarsa o kadar vermeleri söz
konusudur. ( Kohlberg, Ahlak Gelişimi )
Aralıklı Çalışma : Öğrenilecek konunun düzenli olarak
tekrar edilmesi, derse sistematik bir şekilde çalışılmasıdır.
Araştırma : Bir amaca yönelik olarak, belirli
aşamalar içerisinde ve bir yöntem dahilinde yapılan çalışmadır.
Aritmetik Ortalama : Ölçümlerin toplamların, ölçüm sayısına
bölünmesiyle elde edilen değerdir.
Ayırt Etme : Organizmanın, iki uyarıcı arasındaki
benzemeyen özellikleri fark etmesidir.
-
B -
Bağıl Ölçme : Ölçme işleminin bir başka özelliğe
bağlı olarak yapılmasına denir.
Bağımlı Değişken : Bağımsız değişkenden etkilenmesi
beklenen değişkendir.
Bağımsız Değişken : Bir araştırmanın sonucu üzerinde
etkisi incelenen değişkendir.
Bağımsızlığa Karşı Utanma ve
Şüphecilik : Onikinci
aydan üç yaşına kadar sürer. ( Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramının 2.
Evresi, Freud’un “anal Dönemine” Karşılık gelir. )
Bahane Bulma : bkz. Neden Bulma
Bastırma : Uygun görülmeyen istek ve anıların
bilinçten uzaklaştırılmasına denir. ( Savunma Mekanizmaları )
Başarıya Karşı aşağılık Duygusu : 6 – 12 yaşları arasını kapsar. ( Erikson’un
Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 4. Evresi, Freud’un “Gizli Dönemine” Karşılık
gelir.),
Başarı Testleri : Bireylerin başarı düzeylerini
belirlemek amacıyla; bir dersin, bir eğitimin vs. sonunda uygulanan testlerdir.
Batıl Davranış : tesadüfen art arda meydana gelen iki
olayın birbirleriyle ilişkilendirilerek, aralarında neden – sonuç bağı
kurulmasıdır.
Bedensel Gelişim : Boy, Ağırlık, hacim artışıyla;
vücut sistemlerinin kendilerinden beklenen fonksiyonları yerine getirecek
duruma gelmeleridir.
Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk : İleri yetişkinlikteki yaşları kapsar.
( Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 8. Evresi )
Benlik Kavramı : Kişinin Kendini değerlendirme biçimi
(geçmiş, şimdi ve gelecek) ben kimim sorusuna verilen cevaptır.
Benzerlik Yasası : Benzer şekilde, benzer renkte, benzer
dokuda olan uyarıcıların birlikte gruplanarak algılanmasıdır. (Gestait Kuramı,
Algısal Örgütleme Yasaları)
Betimsel İstatistik : Araştırma sonunda elde edilen
verilerin açıklanması, betimlenmesi ve sunulmasında kullanılan istatistiktir.
Betimsel Yaklaşım : Programın hazırlanıp, uygulanması
halinde kazandırılabilecek davranışlar ile uygulanması halinde ortaya
çıkabilecek zararları karşılayarak, ihtiyaçları belirleyen yaklaşımdır. (
İhtiyaç belirleme yaklaşımları )
Bıktırma Yöntemi : İstenmeyen davranışa neden olan
uyarıcının sürekli verilerek, bireyin istenmeyen davranışı bıkıncaya kadar
yapmasının sağlanmasıdır. ( Guthrie)
Bibliyoterapi : Bireyin yaşadığı herhangi bir problem
doğrultusunda; Problemi açıklayıcı, tanımlayıcı ve problem karşısında değişik
bakış açıları kazandıracak bir kitabın veya makalenin bireye önerilmesidir.
Biçimlendirme : Tepkiyi farklılaştırarak istenen
şekilde oluşturmaktır.
Bilişsel Gelişim : Bebeklikten yetişkinliğe kadar;
bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının da kompleks ve etkili hale gelmesi
sürecidir.
Bilişsel Giriş Davranışları : Bir davranışın öğrenilmesi için daha
önceden öğrenilmiş olması gereken ön koşul davranışlarıdır.
Bilme – Tanıma İhtiyacı : Bilme ve öğrenme arzusuna yönelik
ihtiyaçtır. ( Maslow, İhtiyaçlar Hiyerarşisi )
Birden Fazla Uyarıcıya Koşullanma : bkz. Üst düzey şartlanma
Birincil Pekiştireç : Yiyecek,su gibi organizmayı doğrudan
etkileyen pekiştireçlerdir.
Bitişiklik : Koşullanma sürecinde, koşullu ve
koşulsuz uyarıcıların verilme zamanının birbirine yakın olmasıdır.
- C -
Ceza : İstenmeyen bir davranışın ortadan
kaldırılması için, organizmanın rahatsız edici bir uyarıcı (İtici uyarıcı) ile
karşı karşıya getirilmesi ya da hoş bir uyarıcıdan mahrum bırakılmasıdır.
Ceza ve İtaat eğitimi : Bu düzeydeki bireyler sadece
otoriteye uyar ve cezalandırılmaktan kaçınırlar. (Kohlberg, Ahlak Gelişimi,
Gelenek Öncesi Düzey)
-
Ç –
Çare Bulucu Reberlik : Problem ortaya çıkıp kalıcı hale
geldikten sonra, bu problemin etkisini azaltmak, ya da bu problemi ortadan
kaldırmak amacıyla verilen rehberlik hizmetidir.
Çoktan seçmeli Testler : Bir soru kökü veya alternatif
cevaplardan (Seçenek) oluşan testlerdir.
-
D -
Davranış : Organizmanın gözlenebilen ya da
gözlenemeyen her türlü etkinliğidir.
Değerlendirme : Ölçme işlemi ile toplanan verilerin
bir ölçütle karşılaştırılması sonucunda ulaşılan karar, hüküm veya yargılardır.
Değişken : Farklı ölçümlerde farklı değerler
alabilen özelliklerdir.
Değişken Aralıklı Pekiştirme Tarifesi
: Değişik
zamanlardaki doğru davranışların pekiştirilmesidir.
Değişken Oranlı Pekiştirme Tarifesi : Organizmanın belirli sayıdaki
doğru davranışları yerine, değişen sayılardaki doğru davranışlarının
pekiştirilmesidir.
Demokratik Yaklaşım : Alanında uzman olduğu kanıtlanmış
referans gruplarının çoğu tarafından istenilen değişikliklerin incelenmesi ve
ihtiyaçların ortaya konması yaklaşımıdır.
( İhtiyaç belirleme yaklaşımları)
Depolama : Öğrenilen bilgilerin hafızada
saklanmasıdır. ( Bilgiyi İşleme Kuramı )
Devamlılık yasası : Aynı yönde giden uyarıcıların,
birimlerin art arda geldikleri için birbirleriyle ilişkilendirilerek devamlılık
gösteriyormuş gibi algılanmasıdır. ( Gestait Kuramı, Algısal Örgütleme
Yasaları )
Devinimsel (Devimsel) Gelişim : bkz. Psikomotor gelişim.
Dışsal Güdülenme : Bireyin davranışı göstermeye dışsal
nedenlerle yönelmesidir.
Dışsal Kurallara Bağlılık Dönemi : Çocuklarda 6 – 12 yaş arasındaki
dönemdir. (Piaget, Ahlak Gelişimi)
Dikkat : Bilincin belli bir noktada
toplanmasıdır.
Dikkat : Duyusal kayıttan kısa süreli belleğe
gelen bilgilerin seçilmesinde etkili olan süreçtir.
( Bilgiyi İşleme Kuramı )
Doğal Uyarıcı : bkz. Şartsız uyarıcı
Doğrudan Ölçme : İncelenen bir özelliğin, kendine ait
bir ölçme aracıyla direkt ölçülmesidir
Doğru – Yanlış Türü Testler : Bir kısmı doğru, bir kısmı yanlış
önermelerin yer aldığı testlerdir.
Dolaylı Ceza : Gözlenen bireyin davranışlarının
cezalandırılmasının, diğerlerinin de benzer davranışlarda bulunmasını
engellemesidir.
Dolaylı Duygu : Kişilerin söz konusu durumla ilgili
bir yaşantıları olmamasına rağmen, gözledikleri modelin duygularında
etkilenerek aynı duyguları yaşamalarıdır.
Dolaylı Güdülenme : Gözlenen davranışın değer verilen bir
ürünle sonuçlanması durumunda, gözleyen kişinin o davranışı yapmak için istek
duymasıdır.
Dolaylı Ölçme : Bir özellik ölçülürken kendine ait
ölçme aracı olmadığında, başka araçlardan yararlanarak ölçme yapılmasıdır.
Dolaylı Pekiştirme : Bireyin, gözlediği modelin herhangi
bir davranışının pekiştirildiğini görünce, o davranışı ortaya koyma eğilimi
göstermesidir.
Dostluk Kazanmaya karşı Yalnız Kalma : 18 – 26 yaşları arasını kapsar.(
Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 6. Evresi )
Dölüt Dönemi : Döllenmeden sonraki bir, iki haftalık
dönemdir.
Dönüt : Öğrencilere hedefe ulaşıp
ulaşmadıklarının bildirilmesidir.
Duyusal Kayıt : Duyu organları yoluyla çevreden
alınan uyarıcıların ilk geldiği bellektir.
Duyusal Motor Dönem (0-2 Yaş )
Bebeklerin, dış dünyayı keşfetmede duyularını ve motor becerilerini
kullandıkları dönemdir.
Duyuşsal Giriş Davranışları : Öğrenme sürecinde bulunan
öğrencilerin, bu süreç içinde gösterecekleri çabanın kaynağını oluşturan ilgi,
tutum, değer ve akademik benlik kavramını içeren özelliklerin tümüdür.
Düzeltici Rehberlik : bkz. Çare bulucu rehberlik.
Düzeltme : Öğrenme – Öğretme sürecinde oluşan
eksiklik ve hataların giderilmesi için öğrenciye sunulan yolların tümüdür.
Düzenleme : Mevcut şemayı yeni obje, olay ve
durumlara göre yeniden biçimlendirme sürecidir.
-
E -
Edilgen Dinleme : Dinleyicinin hiçbir sözlü tepkide
bulunmadığı, konuşmacıya kabul edildiğini duyumsatan ve daha fazla paylaşımda
bunmasını sağlayan bir dinleme türüdür.
Edimsel Davranış : Organizmanın kendiliğinden
ortaya koyduğu davranıştır.
Ego : İd’i denetimi altında tutmaya
çabalayan kişilik birimidir.
Eğitim : Bireyin davranışlarında, kendi
yaşantısı yoluyla kasıtlı ve istendik bir davranış değişikliği oluşturma
sürecidir.
Eğitim Durumu : Hedef davranışları öğrencilere
kazandırmak için gerekli uyarıcıların düzenlenip işe koşulması
Eğitimin hatalı Çıktısı Olan
Davranışlar :
Öğrencilerin, aldıkları eğitim sürecinde edindikleri hatalı davranışlardır.
Eğitim Programı : Öğrenene, okulda ve okul dışında
planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneğidir.
Eğitsel Rehberlik : Bireyin eğitim hayatında tam bir
verimliliğe ulaşabilmesi için verilen rehberlik hizmetidir.
Embriyo Devri : döllenmeden sonraki üçüncü haftadan,
sekizinci haftaya kadar süren döneme verilen addır.
Empati : Kişinin kendi bakış açısını
kaybetmeden, karşısındakini anlamaya çalışması ve anladıklarını geri
iletmesidir.
En Son ve En Sık İlkesi : Bir uyarıcıya verilen tepkinin, o uyarıcıya
karşı en son yapılmış ve en sık tekrarlanmış tep olması durumudur. ( Watson )
Epizodik Bellek : bkz. Anısal bellek
Estetik İhtiyacı : Düzene ve estetik değerlere duyulan
ihtiyaçtır.(Maslow, İhtiyaçlar Hiyerarşisi)
Eşik Yöntemi : İstenmeyen davranışa (alışkanlığa)
neden olan uyarıcının bulunarak, bu uyarıcının dozunun azaltılması ve istenilen
davranışa yavaş yavaş ulaşılmasıdır. ( Guthrie )
Eşit Aralıklı Ölçekler : Birimleri arasındaki farklılıkları
eşit, negatif değerler alabilen ve başlangıç noktası izafi sıfır olan
ölçeklerdir.
Eşleştirmeli Testler : Öğrencileri iki sütunda verilen
bilgileri en mantıklı şekilde eşleştirmelerini gerektiren testlerdir.
Etkin Dinleme : Etkin dinleme; beden dilini kullanma
becerisinin yanında, kişilerin birbirleriyle empati kurmaya ve birbirlerine
karşı saygılı davranmaya özen gösterdikleri bir dinleme türüdür.
Evren : Araştırma kapsamına giren ve benzer
özellikleri taşıyan birimlerin tümüne denir.
Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi : Bu en yüksek devrede, doğruyla yanlış
sosyal düzenin yasa ve kurallarıyla değil, kişinin kendi vicdanıyla ve kendi
geliştirdiği ahlak ilkeleriyle tanınır. (Kohlberg, Ahlak Gelişimi)
Eylemsel Dönem : Çocuklarda, 0 – 3 yaş arasındaki
dönemdir. (Bruner)
-
F -
Faktör Analizi : Bir ölçme aracının kaç tane alt
boyutu olduğunu belirlemek için yapılan istatistiksel işlemdir.
Fallik Dönem : 3 – 6 yaşları arasını kapsamaktadır.
(Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı, 3.Dönem
Farklar Yaklaşımı : Gözlenen başarı düzeyi ile beklenen başarı
düzeyi arasındaki farka bakılarak, ihtiyaçların belirlendiği yaklaşımdır. (
İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları )
Fenotip : Kalıtsal bir özelliğin, fiziksel
olarak bireyden kendini göstermesine denir.
Fizyolojik İhtiyaçlar : Yiyecek, su, cinsellik gibi
ihtiyaçlardır.( Maslow, İhtiyaç Hiyerarşisi )
Frank Parson : Rehberliğin babası sayılan isim.
-
G -
Geçerlik : Ölçme aracının, hangi özellik
ölçülecekse o özelliği başka hiçbir özellikle karıştırmadan ölçebilme
yeteneğine denir.
Geçici Davranışlar : Alkol, ilaç, yüksek ateş etkisi vs.
ile gösterilen ancak daha sonra kaybolan davranışlardır.
Gelenek Öncesi Düzey : Bu düzeyde; kişinin üyesi olduğu
ailenin, arkadaş grubunun ya da çevrenin beklentileri kendi başına değer taşır.
( Kohlbeg, Ahlak Gelişimi)
Gelenek Sonrası Düzey : Bu düzeyde; geçerliği ve
uygulanırlığı olan ahlaki değerleri ve ilkeleri, bunları ortaya koyan grup ya
da kişilerin yetkilerinden ve kişinin bu grupla özdeşleşmesinden bağımsız
olarak tanımlama çabası görülür.( Kohlberg, Ahlak Gelişimi )
Gelişigüzel Kültürleme Sonucu Oluşan
Davranışlar :
Çocukların ailelerinde, çevrelerinde edindikleri istendik davranışlardır.
Gelişim : Organizmanın döllenmeden başlayarak
bedensel, zihinsel, dilsel, duygusal, sosyal yönden, belli koşulları olan; en
son aşamasına ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir.
Gelişimsel Rehberlik : Bireyin gelişimsel görevlerine
Problemlerine ve özelliklerine yönelik olarak yürütülen rehberlik hizmetidir.
Genelleme : Şartlı uyarıcıya verilen şartlı
tepkinin, şartlı uyarıcıya benzer diğer uyarıcılara da gösterilmesidir.
Genel Uyarılmışlık Hali : Bireyin dışarıdan gelen uyarıcıları
alma derecesidir.
Genital Dönem : 12 – 18 yaşları arasını
kapsamaktadır. (Freun’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı 5. Dönem )
Genotip : Bireyin hücrelerindeki özel gen
kombinasyonudur. Yani genlerle taşınan özelliklerdir.
Geribildirim : Öğrencinin performansından haberdar
edilmesidir.
Geri getirme : Hafızada saklanan bilginin ihtiyaç
duyulduğunda geri getirilerek, kullanılamasıdır. ( Bilgiyi İşleme Kuramı )
Gerileme : Kişinin içinde bulunduğu gelişim
aşamasından, daha özceki bir gelişim aşamasına dönmesidir. ( Savunma
Mekanizmaları )
Geriye Ket Vurma : Yeni öğrenilenlerin daha önce
öğrenilmiş olanları untturmasıdır.
Girişkenliğe Karşı Suçluluk : 3 -3 6 yaş arasını kapsar.
(Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 3. evresi, Freun ‘un “Fallik
Dönemine” karşılık gelir.)
Gizli Dönem : 6 -12 yaşları arasını kapsamaktadır.
(Freun’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı 4. Dönem )
Gizli Öğrenme : Yapılan bazı öğrenmelerin öğrenme
amacı olmaksızın, hatta kişi farkında olmadan gerçekleşmesidir.
Görünüş geçerliği : Görünüş geçerliği, bir ölçme aracının
sadece kapsadığı özellikleri taşımasıdır.
Görüşme : Karşılıklı konuşma biçiminde
yürütülen; bireyi tanımak, bilgi almak, bilgi vermek gibi amaçlarla kullanılan
test dışı bir tekniktir.
Gruplandırma : birbirinden farklı birimleri daha
büyük ve anlamlı bütünler haline getirmektir. (Bilgiyi İşleme Kuramı)
Güdü : Davranışa enerji ve yön veren güçtür.
Güdülenme : Organizmayı harekete geçiren
durumdur.
Güvene Karşı Güvensizlik : Doğumda bir yaşına kadar sürer.
(Erikson2un PsikososyalGelişim Kuramı’nın 1. Evresi, Freud’un “Oral Dönemine”
karşılık gelir.
Güvenirlik : İncelenen bir özelliğe sahip ilişkin
ölçme aracı ile farklı zamanlarda yapılan ölçüm sonuçlarının birbirleriyle
tutarlı olmasıdır.
Güvenirlik İhtiyacı : Bireyin psikolojik ve fiziksel açıdan
kendini güvende hissetmesiyle ilgili ihtiyaçlardır.(Maslow, İhtiyaçlar Hiyerarşisi)
-
H -
Hayal Kurma : Hayal kurarak isteklerin
doyurulmasıdır. (Savunma Mekanizmaları )
Hazırbulunuşluluk : Kişinin olgunlaşma ve öğrenme
sonucunda belli bir davranışı göstermeye hazır olmasıdır.
Huy : bkz. Mizaç
-
İ -
İçgüdü : Doğuştan getirilen, türe özgü
davranış örüntüleridir.
İçsel Güdülenme : Bireyin davranışı göstermeye içsel
nedenlerle yönelmesidir.
İd : Kişiliğin en ilkel kısmıdır. Temel biyolojik dürtülerden
oluşur.
İkincil Pekiştireç : Organizmayı doğrudan etkilemeyen ama ona
yarar getiren pekiştireçlerdir.
İleriye Ket Vurma : Önce öğrenilenlerin yeni öğrenilecek
olanları unutturmasıdır.
İletişim : iki ya da daha fazla kişi arasında
yapılan, sözlü ya da sözsüz mesaj alış verişidir.
İlgi : Bireyin zor ve kısıtlı şartlara rağmen
herhangi bir alana eğilim göstermesidir.
İmgesel Dönem: Bruner başlığı
İpucu : Derste nelerin öğrenileceğinin ve
nelerin yapılması beklendiğinin öğrenciye bildirilmesidir.
İstendik : Kabul edilen ve herkesçe onaylanan.
İstendik Öğrenme Ürünü Davranışlar : Öğrenme sonucunda oluşan ve
onaylanan, kabul gören davranışlardır.
İstenmedik Öğrenme Ürünü Davranışlar : Öğrenme sonucunda oluşan ancak
çevrede onaylanmayan, kabul görmeyen davranışlardır.
İşaretler : bkz. İpucu
İşlem Öncesi Dönem : Çocuklarda 2 – 7 yaş arasındaki
dönemdir. (Piaget, Bilişsel Gelişim)
İşlemsel Bellek : Her türlü işlemin nasıl yapılacağına
dair bilgilerin depolandığı bellektir. (
Bilgiyi İşleme Kuramı )
İyi Çocuk Olma Eğilimi : bkz. Çare Bulucu Rehberlik
İzleme : Verilen rehberlik hizmetlerinin
sonucunu görme işlemidir.
İzleme Testleri : Öğrencilerin belirlenen hedef
davranışları kazanıp kazanmadıklarını belirlemek amacıyla, öğretim süresi
içinde yapılan testlerdir.
-
K -
Kaçınma : Durum ortaya çıkmadan uzaklaşmadır.
Kaçınma – Kaçınma Çatışması : Bir seçim durumunda kişinin her iki
seçeneğe de kendini uzak hissetmesidir. (Çatışma Türleri )
Kaçma : Durum ortaya çıktıktan sonra
uzaklaşmadır.
Kalıtım : Fiziksel ve zihinsel özellikleri, gen
adı verilen temel birimler aracılığıyla bir kuşaktan bir sonraki kuşağa
aktarılmasıdır.
Kanun ve Düzen Eğilimi : Bu aşamada doğru davranış, otoriteye
veya sosyal düzene uygun olarak kişinin görevini yerine getirmesidir.
(Kohlberg, Ahlak Gelişimi )
Kapsam Geçerliliği : Ölçme aracının, ölçülecek özellik
dışındaki konuları işleme katmamasıdır.
Karakter : Karakter; çoğu kez insanın kişiliğinde
bulunan, doğuştan var olan ve çevrenin etkisi ile kuvvetli olarak ortaya
çıkan eğilimlerin tümüdür.
Karşılıklı Koşullanma : Koşullu uyarıcının, istenmeyen
koşullu tepki yerine zıt tepki yaratan bir uyarıcıyla eşlenmesidir.
Karşılık : Organizmanın tepkisine sağladığı
sonuçtur.
Karşıt Tepki Oluşturma: Suçluluk duygusu yaratan ,tehlikeli ya
da istenmeyen duygu ve düşüncelerin baskı altında tutulması
güçleştiğinde,kişinin bu isteklerinin tam karşıtı olan bilinçli tutum ve
davranışlar geliştirmesidir.(Savunma Mekanizması)
Kasıtlı: Planlı olarak ,bilerek ve isteyerek
Kasıtlı Kültürleme Sonucu Oluşan
Davranışlar: Planlı,programlı
etkinliklerle öğrencilerde oluşturulmaya çalışılan ve eğitimin ilgilendiği
davranış grubudur.
Kavram Haritası: Daha geniş bir kavram başlığı
altındaki kavramların birbirleriyle ilişkilerinin gösteren iki boyutlu bir
şemadır.
Kavram Öncesi Dönem: bkz.Sembolik dönem.
Kavramsal Gruplandırma: Öğrenme malzemelerinin ilgili
kavramlarla ilişkilendirilerek sunulmasıdır.
Kendiliğinden Geri Gelme: Sönme meydana geldikten sonra meydana
geldikten sonra ,şartlı uyarıcı ile tekrar karşılanan organizmada şartlı
tepkinin yeniden meydana gelmesidir.
Kendini Doğrulayan Kehanet: Kişide varolan düşünce ve duyguların
etkisi ile olayı denemeden ya da davranışa dökmeden yapamayacağına ilişkin
kehanetlerinin doğrulamasıdır.
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı: Bireyin varolan potansiyelini hayata
geçirebilmeye ihtiyaç duymasıdır.
Kısa Süreli Bellek: Dikkat ve algılama yoluyla duygusal
kayıttan gelen uyarıcıların ,kısa bir süre için bulunduğu bellektir.
Kimlik Kazanmaya Karşı Rol Karmaşası: 12-18 yaşları arasını
kapsar.(Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 5.Evresi ,Freud’un Genital
Dönemi’ne karşılık gelir)
Kişilerarası Uyum Eğilimi: Bu aşamada ,akran gruplarıyla
işbirliği gözlenir. İyi davranış,başkalarını mutlu etmek ya da onlara yardım
etmektir. (Kohlberg, Ahlak gelişimi)
Kişilik : Bireyin doğuştan getirdiği ve
sonradan kazandığı, kendine özgü özelliklerin toplamıdır.
Kişisel – Sosyal Rehberlik : Bireyin kişisel-sosyal gelişimini
desteklemek için sunulan rehberlik hizmetleridir.
Kodlama : Öğrenilen bilgilerin belleğe
kaydedilmesidir. (Bilgiyi İşleme Kuramı)
Konsültasyon : bkz. Müşavirlik
Kontrat ve Yasaya Uygunluk Yönelimi : bkz. Sosyal Sözleşme Eğilimi
Korku Şartlanması : Nötr bir uyarıcının korkuya neden
olan şartsız uyarıcıyla eşleşmesidir.
Korunum : Herhangi bir nesne ya da nesne
grubunun fiziksel biçimi ya da mekandaki konumu değiştiğinde; nesnenin miktar,
sayı, alan, hacim vb. özelliklerinin değişmeyeceği ilkesidir.
Koşullu Tepki : bkz. Şartlı tepki.
Koşulsuz Tepki : bkz. Şartsız tepki.
Koşullu Uyarıcı : bkz. Şartlı uyarıcı
Koşulsuz Uyarıcı : bkz. Şartsız uyarıcı.
Kötü Kültürel Koşullarda Oluşan
Davranışlar : Kötü
çevresel koşullarda yaşayan çocukları, bu koşullardan dolayı öğrendikleri
davranışlardır.
Kritik Dönem : Gelişimde belli davranışların
kazanılması için uygun, elverişli zamanlardır.
Küçük Adımlar İlkesi : Öğrenmenin birden bire değil, küçük
adımlar izlenmesiyle gerçekleşmesidir.( Thorndike )
Kültürleme : İçinde bulunulan kültürün özelliklerini
kazandırma.
Kümeleme : bkz. Gruplandırma
- L -
Latent Dönem : bkz. Gizil dönem
- M -
Madde Güçlük İndisi : Bir maddeyi doğru cevaplayan
öğrencilerin sayısının, toplam öğrenci sayısına bölünmesi ile elde edilen
orandır.
Mantığa Bürüme : bkz. Neden Bulma
Meydan : Büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe
sıralanmış bir dizi ölçümün, alt yarısın üst yarısında ayıran değerdir.
Meslek : Mal ya da hizmet üretmek amacıyla
belli bir eğitim sürecinden geçirilerek kazanılan, kuralları toplum tarafından
kabul görmüş profesyonel bir faaliyetler bütünüdür.
Mesleki Rehberlik : Bireyin mesleki gelişimini
desteklemekte sunulan rehberlik hizmetidir.
Mod : Bir veri dizisinde en fazla tekrar
edilen değerdir.
Mutlak Ölçme : İşlem sonunda toplanan verilerin
herkes tarafından aynı şekilde anlaşıldığı ölçmedir.
Mülakat: bkz. Görüşme
-
O -
Olasılık : Eldeki verilerden yararlanarak bir
olayın gerçekleşme ihtimalini tahmin etme işlemi.
Olgunlaşma : Vücut organlarının kendilerinden
beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için öğrenme
yaşantılarından bağımsız olarak, organizmanın kalıtımın etkisiyle geçirdiği
biyolojik bir değişmedir.
Olumlu Pekiştireç : Ortama konulduğunda, belli
davranışların yapılma olasılığını artıran uyarıcılardır.
Olumsuz Pekiştireç : Ortamdan çıkarıldığında belli bir
davranışın yapılma olasılığını artıran uyarıcılardır.
Olumlu Pekiştirme : Davranışın tekrar gösterilmesi için
organizmanın hoşuna giden uyarıcının ortama konulmasıdır.
Olumsuz Pekiştirme : Organizmanın istenilen davranışına
karşılık, organizmanın hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortadan kaldırılmasıdır.
Oral Dönem : 0 – 1 yaşlar arasını kapsar.(Freud’un
Psikoseksüel Gelişim Kuramı 1. Dönem )
Oranlı Ölçekler : Birimleri arasındaki farklılıklar
birbirine eşit, başlangıç noktası mutla sıfır ve sonuçları her zaman pozitif
değerler olan ölçeklerdir.
Organize Ediciler : bkz. Meydan.
Oryantasyon : Öğrenciyi yeni bir duruma alıştırma
hizmetidir.
Otobiyografi : Bireyin serbest olarak ya da önceden
hazırlanmış bir format çerçevesinde kendini anlatmasıdır.
-
Ö -
Ödev: Öğrencilerin bilgi,becerilerini
artırmak ve derste öğrendiklerini pekiştirmek amacıyla,ders dışı zamanlarda
bireysel olarak ya da grup içinde yaptıkları çalışmalardır.
Ödünleme: Bireyin yaşadığı bir yetersizliği
,yeterli olduğu başka bir alana telafi etmesidir.(Savunma Mekanizmaları)
Öğrenciyi Hedeften Haberdar Etme : Öğrencilerin derste nelerin
öğretileceğinin, öğrenilenlerin nerelerde kullanılacağının söylenmesidir.
Öğrenilen Konunun Yapısı : Öğrenilecek metinin, anlamlı
parçalara bölünmeye uygun olup olmamasıdır.
Öğrenilmiş Çaresizlik : Koşullama sürecinde, organizmanın ne
kadar çaba harcarsa harcasın durumu değiştirmeyeceğini öğrenerek pasif kalması
ve bu pasifliği tüm istenmeyen durumlara genellemesidir.
Öğrenme : Organizmanın davranışlarında tekrar
ya da yaşantı yoluyla meydana gelen , oldukça kalıcı değişikliklerdir.
Öğrenmede Tek Deneme : Uyarıcı-Tepki bitişikliği bir kez
sağladıktan sonra , öğrenmenin meydana gelmesidir.
Öğretme : Bireyin davranışlarında değişiklik
meydana getirmek amacıyla yapılan etkinliklerin tümüdür.
Öğretmen Yapımı Testler : Bir öğretmenin, özel amacına yönelik
olarak öğrencilerin başarı düzeylerini ölçmek için geliştirdiği testlerdir.
Ölçek : Nesnelerle, olaylara sayılar vermede
ve verilen sayıların kullanılmasında uyulması gereken kurallar ve kısaltmaları
gösteren araçlardır.
Ölçme : Gözlenen veya araştırılan
değişkenlerin ( özellik) gözlem sonuçlarının sayı ve sembollerle belirlenmesi
sürecidir.
Ölçmede Hata : Ölçülmek istenen özelliğin gerçek
değeri ile ölçme yapıldıktan sonra elde edilen değer arasındaki farka denir.
Ölçüm : Ölçme işlemi sonunda elde edilen sayı
ve sembollerdir.
Önkoşul Öğrenmeler : Belirli öğrenmelerin
gerçekleşebilmesi için daha önceden öğrenilmiş olması gereken özelliklerdir.
Önleyici - Koruyucu Rehberlik : Bireyleri travmalar ya da zorlu yaşam
olaylarına karşı dirençli hale getirmek ve başa çıkma becerileri kazandırmak
amacıyla verilen rehberlik hizmetidir.
Örgütleyiciler : Bireyin sahip olduğu bilgiler ile
yeni öğrendiği bilgiler arasında ilişki kurulmasını sağlayan yapılardır.
Örneklem : Bir evrenden belirli yöntemlerle
seçilen ve evrendeki özelliklerin aynısı gösteren daha küçük gruba denir.
Örnek Olay İncelemesi : Gerçek hayatta karşı karşıya kalınan
problemlerin, sınıf ortamına getirilerek çözülmesi yoluyla öğrenmenin
sağlanmasıdır.
Örtük Dönem : bkz. Gizli Dönem
Özdeşim : Kişinin normal gelişim süreci
içerisinde;birini kendisine örnek olarak seçip, ona benzemeye çalışmasıdır.
(Savunma Mekanizmaları)
Özdeşleşme : bkz. Özdeşim
Özsaygı : Kişinin kendisine ilişkin hissettiği
duygularıdır.
Özümleme : Çocuğun karşılaştığı yeni bir olayı,
fikri, objeyi kendisinde önceden var olan bilişsel yapılarla yorumlamasıdır. ( Piaget,
Uyum)
-P-
Pekiştirme : Davranışın tekrar edilme olasılığını
artırmak için, organizmaya hoş bir uyarıcının verilmesi ya da hoş olmayan
uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır.
Pekiştirmeme : Organizmanın davranışa herhangi bir
karşılık verilmemesidir.
Performans : Kötü ya da iyi bir davranış düzeyini
ifade eder.
Performans Değerlendirme : İnsanların bir işi yaparken göstermiş
olduğu etkinliklerin değerlendirilmesidir.
Polyannacılık : Hayal kırıklığı yaratan her durumda
iyi bir taraf görmektir (Savunma Mekanizmaları)
Portfolyo : Bir ders kapsamında, öğrencilerin
dönem boyunca yaptıkları etkinliklerin içinden belirli amaca yönelik olanların,
öğretmenlerin rehberliğinde seçilerek bir dosyada toplanmasıdır.
Pragnanz Yasası : İnsanların nesneleri, olayları,
uyarıcıları bütün olarak algılama eğilimidir.
Problem Tarama Listesi : Öğrencilerin problemlerini tespit
etmeye yönelik olarak hazırlanan ifadelerin yer aldığı problem listesidir.
Program Çalışma Grubu : Programın hazırlanmasının, uygulanmasını,
değerlendirilmesini sağlayan ve bu alanlarda sürekli olarak çalışan kişilerden
oluşan komisyondur.
Program Danışma Grubu : Program çalışma grubuna gerektiğinde
danışmanlık yapmak üzere, uzmanlardan oluşturulmuş bir gruptur.
Program Değerlendirme : Programın etkililiği hakkında karar
verme sürecidir.
Program Geliştirme : Belli bir alanda eğitimin planlanması,
uygulanması ve değerlendirilmesi sürecidir.
Program Geliştirme Ekibi : bkz. Program çalışma grubu
Program Karar ve Koordinasyon Grubu : Programın hangi alanda
geliştirileceğine karar veren, programın genel stratejisini, felsefi ve politik
temellerini belirleyen, ülkenin eğitim felsefesinin bu programa yansıtılmasını
sağlayan, hazırlanan programların kabulüne veya değiştirilmesine karar veren ve
tüm çalışmalarda koordinasyonu sağlayan gruptur.
Proje Yöntemi : Belli öğretim amaçlarını
gerçekleştirmek düşüncesiyle, öğrencilerin ilgi ve istekleri doğrultusunda
çevreden seçilen ünite ve konuların, yine öğrencilerin aktif çalışmasıyla bir
iş, bir eser olarak sonuçlandırılmasıdır.
Psikolojik Danışma Hizmeti : Günlük hayatta karşılaşılan kaygı,
karar verme güçlüğü gibi sorunların çözümü için duyuşsal yön ön planda
tutularak sunulan, terapötik becerilerin kullanıldığı uzman tarafından
yürütülen bir yardım sürecidir.
Psikomotor Beceri : Büyüme ve olgunlaşmaya paralel
olarak, bireyin bedensel faaliyetlerde vücut organlarını kullanabilmedeki
becerisidir.
Psikomotor Gelişim : Bireyin vücudunu kontrol altına
almada gösterdiği becerinin artmasıdır.
-R-
Random Değişken : bkz. Tesadüfi Değişken
Random Hata : bkz. Tesadüfi Hata
Ranj : Bir puan dağılımında en büyük veri
ile en küçük veri arasındaki farktır.
Rastgele Hata : bkz. Tesadüfi Hata
Regrasyon : Yordamanın istatiksel ölçüsüne denir.
Rehberlik : Bireyin kendini, çevresini tanıması,
karar verme ve iletişim kurma becerilerini geliştirmesi, kısacası kendisini
gerçekleştirmesi için bireye verilen sistemli ve profesyonel yardım sürecidir.
Refleks : Doğuştan getirilen, belli bir uyarıcıya
karşı gösterilen belli ve basit davranışlardır.
-S-
Sabit Aralıklı Pekiştirme Tarifesi : Organizmanın davranışlarının belli
zaman aralıklarıyla pekiştirilmesidir.
Sabit Hata : Her ölçüm sonucunu aynı düzeyde
etkileyen hatalardır.
Sabit Oranlı Pekiştirme Tarifesi : Organizmanın belli sayıdaki
davranışlarının pekiştirilmesidir.
Saf Çıkarcı Eğilim : bkz. Araçsal İlişkiler Eğilimi
Saygı İhtiyacı : Bireyin, kendisine saygı duyulduğunu
hissetmesiyle ilgili ihtiyaçtır. (Maslow, İhtiyaçlar Hiyerarşisi)
Semantik Bellek : bkz. Anlamsal bellek
Sembolik Dönem : Çocuklarda 2-4 yaş arasındaki
dönemdir. (Piaget,bilişsel gelişim)
Sembolik Dönem : Bruner, Zihinsel Gelişim
Sempati : Bireyin kendi bakış açısını
kaybederek, karşısındaki kişi gibi davranmasıdır.
Sezgisel Dönem : Çocuklarda, 4-7 yaş arasındaki
dönemdir. ( Piaget, Bilişsel Gelişim)
Sınıflama Ölçekleri : Nesneleri veya olayları en belirgin
özelliklerine göre gruplama ya da alt kategorilere ayırma işleminde kullanılan
ölçeklerdir.
Sıralama Ölçekleri : Belirli bir özelliğe sahip oluş
düzeyi bakımından, nesneleri veya olayları bir sıraya koyan ölçeklerdir.
Simgesel Ödül Biriktirme : Sabit oranlı pekiştirme tarifesine
dayanan davranış kazandırma yöntemlerinden biridir.
Sistematik Hata : Ölçme işlemine yanlılığın karıştığı
hatalardır.
Somut İşlemler Dönemi : Çocuklarda, 7-12 yaş arasındaki
dönemdir. ( Piaget, Bilişsel Gelişim)
Sonunculuk İlkesi : Organizmanın belirli bir durumda son
olarak hangi davranışı göstermişse, bu durumla tekrar karşılığında aynı
davranışı gösterme eğiliminde olmasıdır.
Soru – Cevap Yöntemi : Geleneksel olarak uygulandığında;
konunun, öğretmen tarafından sorular sorulup öğrencilerce cevaplar verilerek
işlenmesidir.
Sosyal Sözleşme Eğilimi : Bu düzeyde, kanunların kullanımı ve
bireysel haklar eleştirici bir şekilde incelenir. Kanunların, demokratik olarak
değiştirilebileceği ilkesi
benimsenir
( Kohlberg, Ahlak Gelişimi)
Soyut İşlemler Dönemi : Çocuklarda, 12-18 yaş arasındaki
dönemdir. (Piaget, Bilişsel Gelişim)
Sönme : Pekiştirilmeyen davranışın
kaybolmasıdır.
Standart Hata : Her bir ölçümde yapılabilecek en
küçük hatayı ifade eder.
Standartlaşmış Testler : Bir komisyon veya uzmanlar tarafından
hazırlanan ve geniş öğrenci gruplarına uygulanmak üzere geliştirilen
testlerdir.
Standart Sapma : Bir veri dizisindeki puanların,
aritmetik ortalamadan olan farklarının karelerinin toplamının
ortalamasının kare köküdür.
Süperego : Toplumun ahlak kuralları ve
değerlerinin içselleştirilmiş halidir.
Sürekli Değişken : Her ölçümde farklı değerler alabilen
özelliklerdir.
Süreklilik Yasası : bkz. Devamlılık Yasası
Süreksiz Değişkenler : Sınırlı sayıda değer alabilen
değişkenleridir.
-Ş-
Şartlı Tepki : Şartlı uyarıcının meydana getirdiği,
gösterilmesi yaşantıya bağlı olan tepkidir.
Şartsız Tepki : Şartsız uyarıcının, herhangi bir şarta
bağlı olmadan organizmada meydana getirdiği doğal ve otomatik tepkidir.
Şartlı Uyarıcı : Başlangıçta nötr uyarıcı iken;
şartsız uyarıcı ile birlikte verilerek, şartsız uyarıcının organizmada
yarattığı etkiyi oluşturan uyarıcıdır.
Şartsız Uyarıcı : Organizma için doğal olan ve tepkiyi
otomatik olarak meydana getiren uyarıcıdır.
Şekil – Zemin İlişkisi : Algılamada ön kısımda oluşan anlamlı
biçime şekil, arkada kalan kısma zemin adı verilir.
-T-
Tamamlama Yasası : Organizmanın bazı kısımları eksik
olan nesneleri, şekilleri, sesleri, görüntüleri algılarken tamamlama
eğilimidir. (Gestalt Kuramı, Algılama örgütleme Yasaları)
Tarihsel Zaman : Bireyin yaşamını sürdürdüğü zaman
diliminde, içinde bulunduğu sosyal ve fiziksel çevreye ait toplumsal ve
teknolojik gelişmelerin oluşturduğu faktörlerdir.
Tartışma Yöntemi : Bir konunun öğrencilerin büyük bir
çoğunluğunun katılımı ile işlenmesine denir. Öğrenciler görüşlerini
belirtirler, başkalarının görüşlerine katılıp katılmama nedenlerini
gerekçelendirirler.
Telaffuz Edilebilirlik : Öğrenme malzemesinin, öğrencinin
anlayacağı bir dilde sunulmasıdır.
Telafi : bkz. Ödünleme
Tepe Değer : bkz. Mod
Tepki : Uyarıcılara karşı organizmanın
gösterdiği davranıştır.
Terapötik Beceri : Saygı, içtenlik (saydamlık), koşulsuz
kabul, empati ve bağdaşım içinde olma ( kendisiyle barışık olma) gibi
özellikleri kapsayan bir beceridir.( İnsancıl yaklaşım)
Tesadüfi Değişken : Hangi değeri alacağı önceden
bilinmeyen değişkenlerdir.
Tesadüfü Hata : Kaynağı belli olmayan hatalardır.
Testi Yarılama Yöntemi : Bir gruba uygulanan ölçme aracından
toplanan verilerin, iki eşit parçaya bölünmesine denir.
Test Tekrarı Yöntemi : Bir ölçme aracının aynı gruba veya
bir gruba denk bir başka gruba, iki farklı zamanda uygulanmasıdır.
Test Tekrar Test Yöntemi : bkz. Test Tekrarı Yöntemi
Toplu Çalışma : Derse sadece sınav zamanı çalışmayı
ifade eder.
Toplu Dosya : Bireylere uygulanan testlerin ve test
dışı tekniklerin kayıt altında tutulduğu dosyadır.
T Puanı : Aritmetik ortalaması 50, standart
sapması 10 kabul edilen puanlardır.
Tutum : Bireyin sahip olduğu duygu, düşünce,
inanç ve değerlerin toplamıdır.
Türe Özgü Hazır Oluş : Öğrenecek olan organizmanın,
istenilen davranışı göstermek için gerekli biyolojik donanıma sahip olması
demektir.
-U-
Uyarıcı : İnsanların duyu organlarını harekete
geçirerek bir tepkiye yol açan içi ve dış durum değişikliğidir.
Uyum : bkz. Oryantasyon
Uzun Süreli Bellek : Yeni öğrenilen bilgilerin eskiler
ışığında örgütlenerek, uzun süreli olarak depolandığı bellek türüdür.( Bilgiyi
İşleme Kuramı)
-Ü-
Üretkenliğe Karşı Duraklama : Orta yetişkinlik yıllarını kapsar
(Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı’nın 7. evresi)
Üst Düzey Şartlanması : Bir nötr uyarıcı şartlı uyarıcı
haline getirildikten sonra ikinci bir şartlı uyarıcıya da şartlanmanın
gerçekleştirilmesidir.
-V-
Varyans : Puanların aritmetik ortalamadan
farklarının karelerinin toplamlarının aritmetik ortalamasıdır.
Veri : Belirli amaçlara ulaşmak için
gözlenen veya toplanan değerlerdir.
-Y-
Yadsıma : Kişinin tehlikeyle baş edemediğinde
ya da ondan kaçınamadığında bu tehlikeyi yok saymasıdır. (Savunma
Mekanizmaları)
Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık : bkz. Dostluk Kazanmaya Karşı Yalnız
Kalma.
Yakınlık Yasası : Organizmanın, birbirine yakın
nesneleri gruplandırarak algılamasıdır. (Gestalt Kuramı, Algısal Örgütleme
Yasaları)
Yakınsal Gelişim Alanı : Çocuğun, herhangi bir yetişkinin
yardımı olmaksızın kendi kendine sağlayabileceği gelişim ile bir yetişkinin
rehberliğinde gösterebileceği potansiyel gelişim düzeyi arasındaki farkdır.
Yanaşma-Kaçınma Çatışması : Bir istendik, bir istenmedik durumun
olması halidir.
Yanaşma-Yanaşma Çatışması : İki istendik durumla karşı karşıya
kalındığında yaşanan çatışmadır.
Yansıtma : Kişinin yetersizliklerinin,
eksikliklerinin ve hatalarının sorumluluğuyla bunların neden olduğu duyguları
başkalarına maletmesidir. ( Savunma Mekanizmaları.)
Yaşantı : Çevresiyle belli düzeydeki
etkileşimleri sonucunda bireyde kalan izdir.
Yer Değiştirme : bkz. Yön Değiştirme.
Yetenek : Doğuştan getirilen yapabilme güçü.
Yordama : Bilinen özelliklerden yararlanarak,
bilinmeyen özellikler hakkında tahminde bulunma işidir.
Yön Değiştirme : Belirli bir uyarıcının ortaya
çıkardığı tepkinin açığa vurulması tehlikeli olduğunda, tepkinin o uyarıcıdan
başka bir uyarıcıya yöneltilmesidir. (Savunma Mekanizmaları)
Yüceltme : İlkel nitelikli eğilim ve isteklerin,
toplumca, beğenilen etkinliklere dönüştürülmesidir. (Savunma Mekanizmaları)
Yüzdelik : Bir dağılımın belli bir yüzdesinin
altında veya üstünde belirli oranları bulundurması istenen noktadır.
-Z-
Zaman Cetveli : Bireyin verimli ders çalışmasını ve
etkili zaman yönetimi becerisi kazanmasını sağlamak amacıyla kullanılan test
dışı bir tekniktir.
Zamanlama : Organizmanın davranışı ile pekiştirme
arasındaki zamanın1/2 saniyeyi geçmemesidir.
Zıt Tepki Yöntemi : İstenmeyen davranışı meydana getiren
uyarıcıyla, istenilen davranışı meydana getiren meydana getiren uyarıcının
beraber verilmesidir.
Zircirleme : Davranışların sırayla yerine
getirilerek bir sonraki adıma geçilmesi, böylelikle hedef davranışın
gerçekleştirilmesidir.
Z Puanı : Aritmetik ortalaması 0, standart
sapması 1 kabul edilen puanlardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.